TAY-Haber Ayrıntı

Y�ZYILIN DAVASI "BASTA RUBARE!"*

TAYHaber

26/6/2006

ABD m�zelerinin, yasad�� yollardan sat�n ald�klar� eserlerin iadesi i�in y�llarca bir m�zeden di�erine s�rd�rd�kleri pazarl�k, yalvarma, rica ve tehditlerden hi�bir sonu� alamayan ve art�k s�k�lan �talya, sonunda "Yeter!" dedi. 1995 y�l�nda basit bir trafik kazas� ile ba�layan ve devam� �orap s�k�� gibi gelen olaylar zinciri, bug�n art�k uluslararas� bir davalar zinciri haline d�n��m�� durumda. Davac� taraf �talya, daval�lar ise ka�ak��lar, Mafya babalar�, Avrupal� b�y�k arac�lar ve ABD m�zeleri. Arac�lar �oktan pes ettiler. M�zeler ise kendilerine bir ��k�� yolu aramakta, ama yollar� neredeyse tamamen kapand�. Torpido g�z�ndeki foto�raflar ya da zincirin ba�lang�c�... Olaylar zinciri, Pasquale Camera'n�n, 31 A�ustos 1995 g�n�, Napoli-Roma aras�nda bir trafik kazas�nda �l�m� ile ba�lad�. Kaza sonras� arabay� kontrol eden polis torpido g�z�nde, arkeolojik eserlere ait foto�raflar buldu. Bu foto�raflardan yola ��kan Carabinieri'lerin (�talyan Ordusu'na ba�l� polis te�kilat�) Sanat Timi, Camera'n�n Roma'daki evinde arama yapt�. Evde, Cenevre'de Serbest B�lge'de bulunan Editions Services isimli bir �irkete ait d�k�manlar vard�. Carabinieri Sanat Timi'nin ba�� olan Roberto Conforti bu t�r operasyonlara al��kt�. Birisi yakalan�r, deliller toplan�r, bu deliller belki ba�ka birisine i�aret eder ve birisi daha yakalan�rd�. Ama, bu arada yurt d��na ka�an eserler de �oktan bir koleksiyoner veya bir m�zeye sat�lm�� olur, men�eleri ispatlanamaz ve geri al�namazlard�. Ama belki de ilk defa, bu olayda �ans, ka�ak��lardan ve m�zelerden de�il, �talya'dan yana idi. �svi�re'ye resmi ba�vuru yap�ld�. K�sa bir s�re sonra olumlu cevap geldi ve 3 Eyl�l 1995 g�n� Cenevre'de, bu �irkete ait ofis ve depolara �svi�re ve �talyan yetkililer tataf�ndan ayn� anda bask�nlar yap�ld�. �irketin merkezi neredeyse bir m�ze g�r�nt�s�ndeydi. Raflarda ve karton kolilerde binlerce eski eser vard�. Her yer vazolar, bronz ve mermer heykeller, freskler ve mozaiklerle doluydu. Daha da rahats�z edici olan, baz� par�alarda hala Sotheby's m�zayede �irketinin etiketlerinin bulunmas�yd�. Depolarda bulunan eski eserlerin bir k�sm�n�n �zerinde toprak ve �amur par�alar� vard�, sanki kaz�dan d�n ��km�� gibiydiler. Bu kadar buluntu yetmezmi� gibi, �irket merkezinde bir de insan boyunda kasa vard�. Sebebini anlamak m�mk�n de�ildi ama, kasan�n anahtar� da �zerinde duruyordu. Kasa a��ld��nda ise arama ekibinden kimse g�zlerine inanamad�. Kasan�n i�inden, d�nyada hi�bir m�zenin sahip olmad�� kalitede 20 par�al�k bir Klasik Yunan yemek tak�m�, t�m� Euphronios taraf�ndan yap�lm�� k�rm�z� boyal� Yunan vazolar� ve hepsinden de�erlisi, bir y��n belge ile 4000 foto�raf ��kt�. Baz� foto�raflarda, eski eserlerin soyulmadan �nceki in situ g�r�nt�leri ve ayn� eserlerin sevkiyat s�ras�nda �ekilmi� resimleri birlikte duruyordu. Bu, bug�ne dek Avrupa'da ger�ekle�tirilen en b�y�k ka�ak eski eser operasyonu idi. Depolarda, yakla��k 35 milyon dolar de�erinde 10.000'den fazla antik eser mevcuttu. Belirtilen bu say�lar tart��mal� olsa da, bas�na da��t�lan resimlerde bile 500'den fazla eser g�r�lmekteydi. Ele ge�irilen eserlerin �o�unun kayna��n� tespit edebilmek ise olanaks�zd�. Nereden geldi�i belli olmayan binlerce Roma ve Yunan eserinin yan�s�ra, Urartu d�nemine ait ve K�br�s'tan gelme arkeolojik eserler de mevcuttu. �svi�re polisi, bu �irketle ba�lant�s� olan bir �talyan�n ismini de belirledi: Giacomo Medici. Medici, Hecht, Dikmen, �z�lmez, Telli ve di�erleri... �talyan polisi, Ocak 1997'de Medici'yi tutuklad�. Yap�lan a��klamaya g�re Medici, �talya'dan yap�lan eski eser ka�ak��l��n�n eleba�lar�ndan birisiydi. Medici ise, t�m bu mallar� sat�n alan insan olarak arac� Robert E. Hecht'in ismini verdi. Kald� ki, Medici'nin evinde yap�lan aramalarda ele ge�en belgeler de bunu do�ruluyordu; Medici ile Hecht eski ortakt�lar ve nerede ise 40 y�ld�r tan��yorlard�. Hecht 1960'lardan beri bu i�in i�inde ve eski eser ka�ak��l��n�n en tan�nm�� simas�yd�. Eski eserleri bulan insanlardan sat�n alanlara arac�l�k yap�yor ve ka��r�lm�� bu eserlerin ABD'de pazarlamas�n� sa�l�yordu. Ak�c� T�rk�e konu�an; Ayd�n Dikmen'i gen�lik y�llar�ndan beri tan�yan; Fuat �z�lmez, Edip Telli gibi naml� ka�ak��lar�n arkada�� olan Hecht, uzun y�llar boyu Elmal�'dan Karun'a, T�rkiye'den ka��r�lan bir y��n eski eserin de, ABD m�zeleri taraf�ndan sat�n al�nmas�na arac�l�k etmi�ti. 1960'larda, �zmir-�stanbul aras�ndaki bir u�ak yolculu�u s�ras�nda, yeni sat�n ald�� antik sikkeleri cebinden �kar�p inceledi�ini g�ren bir yolcu taraf�ndan polise ihbar edilmi�, Ye�ilk�y Havaalan�'nda tutukland�ktan sonra "persona non grata" ilan edilerek T�rkiye'den s�n�r d�� edilmi�ti. Evet, T�rkiye'ye giremiyordu ama, T�rkiye'den ka��r�l�p ABD'ye sat�lan t�m eski eserlerin arac�s�yd�. Sadece T�rkiye'nin de�il, Yunanistan ve �talya'n�n da ba��na dert idi. Son buluntular�n ard�ndan, �talyan polisinin ibresi bu defa Hecht'e d�nm��t�. Hecht Paris'te ya��yordu. �talyanlar, Frans�z H�k�meti'ne ba�vurdu ve Hecht'in evinde arama izni al�nd�. 16 �ubat 2001'de Robert E. Hecht'in Paris'teki evine bask�n yap�ld�. Bir Frans�z g�revli kap�y� �ald�. Kap�y� a�an, Hecht'in bo�and�� e�i Elisabeth, �nce polise kar�� koymaya �al��t�. Hecht nerede ise 15 y�ld�r bu evde ya�am�yordu ve evi arayamazlard�. Bu iyi bilinen klasik oyalama takti�ine kar�� g�revli polisler, ellerinde arama izni oldu�unu, aramaya izin vermesi durumunda onun yatak odas�n� aram�yacaklar�n� s�ylediler. Ama, e�er direnmeye devam ederse kap�y� k�r�p t�m binan�n alt�n� �st�ne getireceklerini de ilave ettiler. Elisabeth evi aramalar�na izin verdi. Dairenin iki yatak odas� vard�. Elisabeth polisleri, Hecht'in oldu�unu s�yledi�i yatak odas�na y�nlendirdi. O an iki Frans�z polisi aralar�nda sohbet ediyorlard�. Birisi di�erine t�m Amerikan filmlerinde arama yap�lan yatak odalar�nda yata��n alt�nda hep bir�eyler bulundu�unu, halbuki ger�ek hayatta kimsenin yata��n alt�na bir �ey saklamad��n� s�yl�yordu. Yine de odaya girdiklerinde yata��n alt�na bakt�lar.Yata��n alt� naylon al��veri� torbalar� ile doluydu. Ve hepsinin i�inde ba�ka bir eski eser vard�: vazolar, heykeller, bronz mi�fer ve bronz kemerler. T�m� topra�a bulanm��, yeni bulunmu� durumdayd�lar. Giacomo Medici'nin t�m ka�ak��l�k belgeleri ve Robert E. Hecht'in Paris'teki evinde ele ge�en, gereksiz �ekilde ayr�nt�l� yaz�lm�� g�nl�� art�k �talyan yetkililerin ellerindeydi. Pandora'n�n kutusu a��lm��t�. Bu iki orta��n uzun y�llar boyu �talya'dan neler ka��r�p satt�klar� belgelenmi�ti. Art�k ibre, bu eserleri sat�n alanlara d�necekti. Yetkililerin s�yledi�ine g�re, Hecht'in ge�en 40 y�l boyunca, �talya'n�n k�lt�r miras�na verdi�i zarar, para ile �l��lemez boyutlardayd�. Belgelerden ve foto�raflardan ortaya ��kan en ac� olaylardan birisi de Hecht'in, ka��r�lanlar�n sat�lmas�na arac�l�k yapmaktan �te, baz� eserlerin ka��r�lmas� i�in soygunculara sipari� bile vermesiydi. H�rs�z�n pi�kinli�i... Hecht mahkemede �ok rahatt�. Bu biraz da, 87 ya��nda olmas�n�n verdi�i cesaretten kaynaklan�yordu. Yasalara g�re, yatmas� beklenen 8 y�ll�k hapis cezas�, ya�� dolay�s�yla zaten tecil edilecekti. Buna g�venen Hecht, Roma'daki mahkeme boyunca �akalar yapt�, �iirler okudu. Savunmas� s�ras�nda s�yledi�i s�zler ��yleydi: "Tabi ki Giacomo'dan mal ald�m. Neden almayay�m ki? Cenevre'de g�rd��m herhangi bir par�a, -bu par�a Giacomo Medici'nin elinde olsa bile-, bunun �al�nt� oldu�unu bilmem zaten m�mk�n olamazd�. Tek bildi�im �ey, bir Yunan vazosunun Yunanistan'da ya da Atina'da imal edildi�idir". �talyan K�lt�r Bakanl��'n�n avukat� Maurizo Fiorilli ise, b�ylesi bir savunmaya sadece g�l�nebilece�ini s�yledi. Her zamanki var�� noktas�: Metropolitan... �talya, bu bask�ndan �nce Metropolitan M�zesi'nden, t�m� Hecht arac�l�� ile sat�n al�nm�� bir kaliks kraterin, M� 4. y�zy�lda yap�lm�� bir alt�n phialenin (adak ta��) ve 15 par�al�k bir g�m�� definesinin iadesini istemi�ti. Alt�n philae, Hecht'in belki de ilk ciddi i�iydi. 1960 y�l�nda, Metropolitan taraf�ndan sat�n al�nm��t�. Tas�n �zeri yaz�tl�yd� ve �talya'dan geldi�i de hemen hemen kesin gibiydi. Metropolitan'�n 1972 y�l�nda Hecht'ten sat�n ald�� kaliks krater i�in, d�nemin m�ze m�d�r� Thomas Hoving, "Bug�ne dek kar��la�t��m en m�kemmel sanat eseri" tan�m�n� yapm��t�. M� 510 y�l�nda yap�lan ve Euphronios taraf�ndan �lyada'dan sahnelerle resimlenmi� bu esere, o d�nem i�in rekor bir mebla� olan 1 milyon dolar �denmi�ti. Fakat k�sa s�re i�inde ��kan dedikodular, eseri sat�n alan m�zeyi zor durumda b�rakacakt�. Hecht, vazoyu L�bnan'da ya�ayan t�ccar Dikran Sarrafyan'dan ald��n� s�ylese de, bu bilgi, eserin men�eini a��klamaktan uzakt�. �lk ba�ta, al�m� destekleyen ve esere �vg�ler ya�d�ran The New York Times gazetesi bile, ele�tiriler yapmaya ba�lam��t�. Ne de olsa gazetenin sahibi Arthur Ochs Sulzberger, ayn� zamanda Metropolitan m�tevelli heyetindeydi ve sat�nalma komisyonuna da ba�kanl�k ediyordu. 1981-82 y�llar�nda ise Metropolitan ola�an�st� bir eser grubu daha sat�n ald�. Bu defa al�nanlar 15 par�al�k bir g�m�� yemek tak�m�yd�. Hecht'in arac�l�k yapt�� bu eserlere tam 2.75 milyon dolar �denmi�ti. Sat�n al�nan eser grubu ile ilgili, m�zenin 1984 y�l� b�ltenine bir makale yazan, d�nemin m�ze klasik antikalar k�rat�r� Dietrich von Bothmer'e g�re bu grup, "G�ney �talya, Toronto veya Do�u Sicilya'dan"d�. Virginia �niversitesi profes�rlerinden ve bug�n Amerikan Arkeoloji Enstit�s� etik sorumlusu Malcolm Bell, 1987'de bu eser grubunu g�r�r g�rmez Morgantina'dan geldi�ini tahmin etti ve �talyan yetkililere haber verdi. B�lgede yap�lan kurtarma kaz�lar�nda, hem definenin ��kt�� nokta bulundu, hem de bir ihbar �zerine ka�ak kaz�y� yapan soygunculardan birisi yakaland�. Bu soyguncunun ayr�nt�l� tarifine ra�men, Metropolitan defineyi geri vermeye yana�m�yordu. Di�er var�� noktalar� ve iade s�reci... �imdi, ele ge�irilen t�m bu yeni belgeler ve ifadeler ��nda, Hecht'in bu m�zeye satt�� di�er bir�ok eser i�in de iade yolu a��lm�� oluyordu. Tabi ayn� �ekilde, �talya'dan ka��r�l�m�� eski eserleri sat�n alan Getty M�zesi, Boston G�zel Sanatlar M�zesi, Cleveland Sanat M�zesi, Minneapolis Sanat Enstit�s�, Princeton Sanat M�zesi, Toledo Sanat M�zesi ve Leon Levy-Shelby White koleksiyonlar�na da davalar a��labilecekti. T�m bu belgelerin ortaya ��kmas�ndan sonra, �ubat 2006'da, Metropolitan M�zesi M�d�r� Phillipe de Montebello, �talya H�k�meti ile anla�maya vararak alt�n philaenin, Euphronios vazosunun, Morgantina Definesi olarak isimlendirilen 15 par�a Yunan g�m�� eserin ve bunlarla birlikte 20 par�an�n daha �talya'ya iade edilmesini kabul etti. Bu anla�maya g�re, �talyan h�k�meti de t�m bu eserlerin bir k�sm�n�n 2 y�l daha Metropolitan'da te�hirde kalmas�n� kabul etti. Bu arada Metropolitan, Editions Services'de ele ge�en foto�raflar� incelemeyi ve e�er bu resimler aras�nda �u anda m�zede bulunan eserler varsa onlar� da iade etmeyi kabul etti. Hecht'in arac�l�k etti�i di�er eserlerle ilgili g�r��meler ise hen�z ba�lad�. Getty M�zesi yetkilisi mahkemeye ��k�yor Metropolitan taraf�nda bu olaylar ya�an�rken, J. Paul Getty M�zesi ile ilgili bamba�ka geli�meler vard�. Ele ge�en belgeleri delil kabul eden �talyan savc�, May�s 2005'de, Marion True'ya dava a�t�. Los Angeles'te bulunan ve b�t�e a��s�ndan d�nyan�n en zengin m�zesi olan J. Paul Getty M�zesi'nin kurat�r�, �talya'dan yasad�� yollardan ��kart�lm�� eski eserleri m�zesi ad�na sat�n almakla su�lan�yordu. Marion True, b�yle bir su�lama ile yurt d��nda mahkemeye ��kan ilk Amerikal� m�ze yetkilisiydi. �talya, zaten Getty M�zesi'nden 42 eserin iadesini talep ediyordu. �imdi ise, elde ettikleri belgelerin ��nda, bu eserlerden en az sekiz tanesinin, Hecht taraf�ndan �talya'dan ka��r�larak Getty M�zesince sat�n al�nd��n� da ispatlayabiliyordu. Ayn� g�nlerde, Giacomo Medici'nin davas� da sonu�lanm�� ve bu eski eser ka�ak��s� 10 y�l hapse ve 13 milyon dolar tazminata mahkum olmu�tu. Art�k arzulad�� t�m belgelere ula�an avukat Maurizio Fiorilli, �ngiliz Robin Symes'a da dava a�t�. �ngiltere'deki yedi ayl�k hapis s�resi yeni dolan bu eski eser arac�s�n�n ba��, bu defa �talya'dan ABD'ye ka��r�lmas�na ve sat��na yard�m etti�i eski eserlerden dolay� dertteydi. �talyan H�k�meti'nin bu olaylar zinciri boyunca s�rd�rd�� planlama ve tav�r, son derece etkileyiciydi: Ka�ak��lar ve onlara arac�l�k eden uluslararas� komisyonculara -yani bir anlamda su�u i�leyen �ah�slara- dava a��l�rken, bu eserleri sat�n alan m�zelerle g�r��meler s�rd�r�l�yor ve ��z�m�n davas�z bir �ekilde hallolmas�na u�ra��l�yordu. Kald� ki bu tarzlar�n�n �ok daha verimli oldu�u k�sa s�rede ortaya ��kt�. Metropolitan M�zesi, elindeki baz� eserlerin men�ei konusunda o denli k��eye s�k��m��t� ki, iadelerini kabul etmekten ba�ka bir yolu kalmam��t�. Maurizio Fiorilli'nin, bir r�portaj s�ras�nda gazeteci Suzan Mazur'un bir sorusuna verdi�i cevap uygulad�klar� bu tarz�n a��k bir ifadesi: Suzan Mazur: �talya art�k, ABD m�zelerinde bulunan ka�ak eski eserler konusunda s�r�c� koltu�unda oturdu�unun fark�nda de�il mi? E�er b�yle ise, ka�ak yollardan al�nd�� kesinle�en bu t�r eserlerin iadesinden �nce bir s�re bu m�zelerde sergilenmesine neden izin veriyorsunuz? Maurizio Fiorilli: Biz, bu �d�n� verme sisteminin eski eserlerdeki yasad�� trafi�i �nleyece�ini d��n�yoruz. E�er Amerikan m�zelerine, �talya veya di�er �lkelerden �d�n� ald�klar� eski eserleri sergileme imkan� tan�n�rsa, bunlar� piyasadan sat�n almalar�na ve kanuni sorunlarla u�ra�malar�na gerek kalmayacakt�r. Ayr�ca, bu �ekilde, ba��larla gelen paralar�n� kanuni ve bilimsel kaz�lara y�nlendirerek, daha iyi de�erlendirmi� olacaklard�r. Bu da, Amerikan ihtiya�lar�na verilmi� k�lt�rel bir yan�t olacakt�r. Medici-Symes-Hecht ��geni... Ayn� �ekilde, Getty M�zesi ile 42 par�an�n iadesi i�in g�r��meler hala s�rd�r�l�yor ve �talyan yetkililer, e�er bu g�r��melerde bir sonu� sa�lanamazsa bu y�l i�inde dava yoluna gideceklerini a��k�a belirtiyor. Hecht'in, Getty M�zesi'ne do�rudan satt�� veya sat��na arac�l�k etti�i ola�an�st� g�zellikte eserler aras�nda M� 5. y�zy�la tarihlenen k�rm�z� boyal� ve Darius Ressam� olarak bilinen bir sanat�� taraf�ndan resimlenmi� bir vazo da mevcuttu. Getty M�zesi, par�an�n B�rki & Sohn isimli bir restorasyon �irketinden al�nd��n� mahkemeye belgeledi. Bu �irketin sahibi olan restorat�r Hecht'in arkada�� ve sat��a arac�l�k eden Atlantis Antiquities ise yine Hecht'in, orta�� koleksiyoner Jonathan Rosen ile beraber i�letti�i bir kurulu�. Bahsi ge�en bu Jonathan Rosen ise Elmal� Definesi'nden bir adet dekadrahmiyi 225.000 dolara sat�n alan insan. Yani hangi ta�� kald�rsan�z alt�ndan hep ayn� isimler ��k�yor. �talya ayr�ca, Getty M�zesi'nin en de�erli par�alar�ndan biri olan mermer bir Afrodit heykelini de geri istiyor. Heykel 1988'de, tam 18 milyon dolara, arac� Symes'den al�nm��t�. M�ze, ge�en y�l men�eini belgeleyemedi�i baz� eserleri zaten �talya'ya geri verdi. Verilenler aras�nda M� 5. y�zy�lda Euphronius taraf�ndan yap�lm��, k�rm�z� boyal� resimlerinde Troya Sava��'ndan bir sahnenin betimlendi�i, m�zenin en g�zel par�alar�ndan birisi olarak kabul edilen bir kylix de var. Eser, Avrupal� ismi a��klanmayan bir arac�dan sat�n al�nm�� ve daha sonra Cerveteri'deki bir nekropolde yap�lan ka�ak kaz�lar s�ras�nda bulundu�u ispatlanm��t�. Getty M�zesi'nin kurat�r� Marion True'yu, Hecht ile olan i�birli�i dolay�s�yla mahkemeye d��ren, t�m� Medici-Symes-Hecht ��geni arac�l�� ile bu m�zeye sat�lan ve iadesi istenen di�er baz� eserler de �unlar: - 1992 y�l�nda koleksiyonerler Lawrence ve Barbara Fleischman'dan sat�n al�nm��, onlar�n da Symes'ten sat�n ald�klar� ve Medici'ye kadar izlenebilen, ressam Syriskos taraf�ndan yap�lm��, k�rm�z� boyal� bir krater, - Yine ayn� koleksiyondan, 1996'da sat�n al�nm�� bir mermer Tyche heykeli, - 1990 y�l�nda 60.000 dolara Atlantis Antiquities'den sat�n al�nm�� bir Etr�sk candelabrumu (�amdan), - Ressam Euphronios taraf�ndan yap�ld�� tahmin edilen, Dionysos ve satir maskeli, k�rm�z� boyal� bir kantaros. Ge�ti�imiz aylarda Getty M�zesi M�d�r� Michael Brand'�n �talya K�lt�r Bakan� Buttiglione ile yapt�� g�r��menin "a��k, yap�c� ve olumlu ge�ti�i" bizzat bakan taraf�ndan a��kland�. Bu g�r��mede m�ze yetkilisi "sorunlu" baz� eserleri, kanuni yollara ba�vurmaks�z�n �talya'ya iade edebileceklerini a��k�a dile getirmi�ti. Eser aklayan m�zeci... �te yandan Getty M�zesi'nin, 1996 y�l�nda Lawrence ve Barbara Fleischman'dan sat�n ald�� 300 par�al�k ola�an�st� koleksiyonun i�indeki bir�ok eserin de men�einin karanl�k oldu�u tahmin ediliyor. M�zenin, kesin miktar a��klanmamakla birlikte 60 ila 80 milyon dolar bedelle sat�n ald�� tahmin edilen bu koleksiyon, daha �nce sergilenmi� ve A Passion for Antiquities isimli bir katalog ile tan�t�lm��t�. Christopher Chippindale ve David W.J. Gill taraf�ndan American Journal of Archaeology dergisinde yay�nlanan bir makaleye g�re bu eserlerin %90'� 1974 y�l�ndan sonra elde edilmi�ti ve hemen hi�birinin men�ei belgeli de�ildi. �talyan yetkililerin a��klamalar�na g�re, Getty M�zesi, �zel olarak da Marion True, �al�nt� oldu�u hemen hemen kesin olan eserlerin al�m� i�in s�rekli olarak Lawrence ve Barbara Fleischman'� desteklemi�, sonra da bu eserleri m�zeye sat�n alarak bir anlamda "aklad��n�" d��nm��t�. �rne�in, bahsi ge�en koleksiyonun Getty M�zesi taraf�ndan blok olarak sat�n al�nmas�ndan �nce, 1992 y�l�nda True, Fleischman Koleksiyonu'nda bulunan Syriskos taraf�ndan yap�lm�� resimli bir vazoyu ve sekiz ba�ka par�ay� 5.5 milyon dolara Getty M�zesi'ne sat�n alm��t�. Fleischman'lar ise vazoyu 1988'de Symes'ten alm��lard�. Medici foto�raflar�n�n i�inde bu vazonun restorasyon �ncesi, ka�ak kaz�dan ��kt�� hali ile ve restore edildikten sonraki g�r�nt�leri mevcut. Restorasyonunu ise tabi ki Frtiz B�rki yapm��t�. Bu par�a da, �talyan h�k�metinin Getty M�zesi'nden geri istedi�i eserler aras�nda. �talyan savc� Paolo Ferri tarf�ndan sorgulanan Marion True, kendisine g�sterilen resimler aras�ndan "�u anda 13 m�ze ve 7 �zel koleksiyonda bulunan en az �� d�zine eski eseri" te�his etti. Savc�l�k, bu eserlerin neler oldu�u hen�z a��klam�yor ve �talyan h�k�meti yeni ortaya ��kan bu buluntular i�in, Marion True'nun �ahitli�i ile ayr� bir dava a�maya haz�rlan�yor. Yunanistan da devrede... K�sa bir s�re sonra Medici-Symes-Hecht ��geni arac�l�� ile ABD'ye sat�lan eski eserler aras�nda Yunan men�eli bir�ok par�a oldu�unu d��nen Yunanistan h�k�meti de davalara m�dahil oldu. Getty taraf�ndan 1993'de �svi�reli sat�c� Christoph Leon'dan 1.15 milyon dolara sat�n al�nan mezar s�s� alt�n bir diadem, mermer bir kore torsosu ile bir mezar yaz�t�, tart��mal� eserlerden sadece ��. Getty M�zesi yetkilileri ise Yunanistan'�n iddias�n� d��neceklerini bildirdiler. Bu arada, 4 May�s 2006 tarihinde Marion True'nun Yunan Adas� Paros'ta sat�n ald�� yazl�k evde Yunan polisi taraf�ndan arama yap�lm�� ve kay�t d�� 29 par�a eski eser bulunmu�tu. Ka�ak��l�kla M�cadele �ubesi M�d�r� George Gligoris, bu buluntular ��nda, Marion True'ya ayr� bir dava daha a��laca��n� bildirdi. Peki ya T�rkiye? Ele ge�en t�m bu belgelerde, foto�raflarda ve Robert E. Hecht'in an�lar�nda, T�rkiye ile ilgili bir�ok bilginin yer ald�� hemen hemen kesin. Hatta, yukar�da yazd��m�z gibi, depolarda baz� Urartu eserleri de bulundu. Hecht'in g�nl��nde ise "sevgili dostlar�" Fuat �z�lmez, Edip Telli ve Ayd�n Dikmen'e ait bir�ok bilgi oldu�unu da tahmin etmek zor olmasa gerek. Acaba K�lt�r ve Turizm Bakanl��m�z, g�n�n birinde, "abest"le i�tigal etmekten vazge�ip bu konuya e�ilerek, �u "kanatlan�p u�an" k�lt�r varl�klar�m�za sahip ��kabilecek mi? �talya'dan al�nacak daha �ok dersler var �ooook! Ama �nce uyanmak laz�m, de�il mi? (Ali Yama� - ) --------------------------- *"Basta Rubare!": "Yeter �ald��n�z!" Kaynaklar: Chippindale, C., D.W.J. Gill, 2000, "Material Consequences of Contemporary Classical Collecting", American Journal of Archaeology, C. 104, No0: 3, Temmuz D'Emilio, F., 2003, "Nations Battle Illicit Antiquities Trade", AP, 4 Aral�k Eakin, H., 2005, "An Odyssey in Antiquities Ends in Questions at the Getty Museum", New York Times, 15 Ekim Kiehl, S, 2006, Baltimore Sun, 18 Haziran Povoledo, E., 2006, The New York Times, 20 Haziran Watson, P., C. Todeschini, 2006, The Medici Conspiracy, Perseus Books, New York archaeology.org/online/interviews/watson.html archaeology.org/online/features/geneva/ (Andrew Slayman) archaeology.org/online/features/italytrial/ (Andrew Slayman) scoop.co.nz/stories/HL0602/S00189.htm (Suzan Mansur) scoop.co.nz/stories/HL0512/S00224.htm (Suzan Mansur) --------------------------- 1. Foto�raf Alt�: Bask�n s�ras�nda Editions Services ofisinde bulunan ve ka�ak��l�k sisteminin i�leyi�ini, ba�lant�lar ve arac�lar� isimlerle a��klayan bir �ema (foto Carabinieri/Watson, Todeschini) 2. Foto�raf Alt�: Bask�n s�ras�nda Editions Services ofisinde bulunmu�, Giacomo Medici'nin Metropolitan M�zesi'nde, Euphronios Krateri �n�nde kendi resmi (foto Carabinieri) 3. Foto�raf Alt�: Marion True, Roma'da mahkeme ��k��nda (foto van Rijn) 4. Foto�raf Alt�: Pompei yak�nlar�nda bir mezar odas�n� s�sleyen freskin in situ g�r�nt�s�n�n polaroid resmi Editions Services ofisinde bulundu (foto Carabinieri /Watson, Todeschini)

Liste'ye Haber Arama Makinesi'ne