|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
 |
Karpos - Papylos Kilisesi |
|
|
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
|
|
|
Türü:
|
Mezar Yapısı |
|
Plan Tipi:
|
Merkezi Plan |
|
Yapım Tarihi:
|
5. yy |
|
Evre:
|
Erken |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Araştırma |
|
Rakım:
|
15 |
|
|
|
|
Bölge:
|
Marmara |
|
İl:
|
İstanbul |
|
İlçe:
|
Fatih |
|
Köy:
|
Abdi Çelebi Mah. |
|
Antik Adı:
|
Konstantinopolis |
|
|
|
  |
|
| Yeri: İstanbul İli, Fatih İlçesi, Samatya semtinde, Org. Abdurrahman Nafiz Gürman Caddesi üzerinde, Bestekar Hakkı Sokak'ın hemen aşağısında, Hagios Menas Kilisesi'nin altında bulunmaktadır. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Kiliseye ait alt yapı günümüzde, 19. yy'a ait Hagios Menas Kilisesi'nin altında bulunmaktadır. Altın Kapı'ya giden Mese yolu üzerinde konumlanan yapı, Marmara deniz surlarına yaklaşık 80 m uzaklıktadır. 220 m kadar kuzeydoğusunda 11. yy'a ait Peribleptos Manastırı Kilisesi altyapısı, 350 m kuzeydoğusunda Erken Bizans Dönemi'ne tarihlendirilen Sancaktar Hayrettin Mescidi, 400 m kuzeybatısında 13. yy'a ait Koca Mustafa Paşa Camii ve 550 m güneybatısında 5. yy'a ait Studios Manastırı Kilisesi bulunmaktadır. |
| Araştırma ve Kazı: Yapı 1935'de A.M. Schneider tarafından ortaya çıkartılmıştır [Mathews 1976]. 1939 tarihinde A. Janin tarafından incelenen yapının Karnopp tarafından hazırlanan iç mekan konstrüksiyon çizimleri vardır [Müller-Wiener 2001]. |
| Tanım: Mimari Evreler: 5. yy'da inşa edilen yapının yakınlarında 10-12. yy civarında bir rahibeler manastırının bulunduğu eski kaynaklardan öğrenilmektedir. Hangi tarihte yıkıldığı belirlenemeyen üstyapının yerine inşa edilen kubbeli Hagios Polykarpos Kilisesi 1782 Samatya yangınında büyük hasar görmüştür. 1833'de altyapının üzerine günümüzdeki kilise inşa edilmiştir [Müller-Wiener 2001:186-187, res. 197-200]. Mimari Özellikler: Yapı tuğladan inşa edilmiş basık bir kubbeye sahiptir. Kubbenin çevresi üzeri beşik tonozlu bir yol ile çevrelenmiştir. Yapının girişinde üzeri tonozla örtülmüş apsisli bir mekan bulunmaktadır [Mathews 1976:206, res. 23.1-23.3; Schneider 1936:1-4, res. 1-3]. Kilisenin alt yapısı, göreceli iyi durumda günümüze gelmiştir. Alt yapıya ait apsis ve batısında kubbesel tonozla örtülü, yuvarlak planlı büyük bir mekan yer almaktadır. Burası günümüzde Çelik Kapı adında bir atölye-dükkan tarafından kullanılmaktadır. Bu dükkana giriş yapının apsisinden sağlanmıştır. Bema tonozunun hemen altında yer alan güney duvarındaki açıklık kapatılmış, yuvarlak mekanın güney ve batısındaki kemerli açıklıklar da duvarla örülerek kapatılmıştır. Bu apsisli mekanın kuzeyine bitişik yine apsisli küçük bir mekan ve dehliz görülebilmektedir. Kuzeydeki bu mekana giriş ise Çelik Kapı adlı dükkanının hemen yanında, kuzeyinde yer alan oto yıkama yerinden sağlanmaktadır. Burası da oto yıkamanın deposu olarak kullanılmaktadır. Girişin üzerinde sonradan duvara açılmış iki açıklık görülmektedir. Kuzey mekan, beşik tonozla örtülüdür. Bu mekanın hemen batısında görülen dehliz ise sadece 4-5 m kadar devam etmektedir [TAYEx 16.09.2008]. Bezeme Özellikleri: Janin 1939'daki araştırmasında, daha önce Schneider tarafından belirtilmemiş olan, kubbenin ortasındaki pantokrator freskosuna dikkat çekmiştir [Mathews 1976]. Kuzeydeki mekanın tonoz örtüsünün ortasında, kare bir çerçeve ve içinde kitabeli madalyon zor da olsa görülebilmektedir. Fakat madalyonun içinde ne olduğu anlaşılamamakta, sadece madalyonu çevreleyen kitabeye ait Yunanca harflar seçilebilmektedir [TAYEx 16.09.2008]. |
| Buluntular: |
| Yorum: R. Krautheimer, tuğla işçiliğine istinaden yapıyı 400'lü yılların başına tarihlendirip, Kudüs'te bulunan Anastasis Rotunda'sı ile ilgili plansal benzerliğine dikkati çekmektedir [Krautheimer 1986]. T.F. Mathews, günümüze ulaşmamış üstyapının, İstanbul'da benzeri bulunmayan çevre koridoruna sahip bir rotunda olabileceğini iddia etmektedir. Janin ve Mathews, Schneider'e karşın mevcut altyapının Karpos ve Papylos Martyrionu'na aidiyetinin kesinlik kazanmamış olduğunun altını çizmektedir [Mathews 1976]. |
| Tahribat: Bir atölye olarak kullanılan yuvarlak planlı mekanın tonoz örtüsünde bir delik açılarak içinden soba borusu geçirilmiştir. Yapı atölye olarak kullanıldığından duvarlarda aydınlatma ve elektrik tesisatı vardır. Kuzeydeki mekan ise oto yıkamanın deposu olarak kullanılmakta, diğerine kıyasla daha kötü durumdadır. Kuzey mekanın kuzey ve güney yan duvarlarının alt kısımlarında dökülmeler göze çarpmaktadır [TAYEx 16.09.2008]. |
