|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
 |
Mukhliotissa Kilisesi |
|
|
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
|
|
|
Türü:
|
Kilise |
|
Plan Tipi:
|
Tetrakonkhos |
|
Yapım Tarihi:
|
1261 |
|
Evre:
|
Son |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Araştırma |
|
Rakım:
|
38 |
|
|
|
|
Bölge:
|
Marmara |
|
İl:
|
İstanbul |
|
İlçe:
|
Fatih |
|
Köy:
|
Tevkii Cafer Mah. |
|
Antik Adı:
|
Konstantinopolis |
|
|
|
  |
|
| Yeri: İstanbul İli, Fatih İlçesi, Fener semtinde, Firketeci Sokak ile Tevfik Cafer Çelebi Sokağı'nın kesiştiği yerde bulunmaktadır. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Yapı, Haliç'e hakim, tepelik bir yerde konumlanmıştır. Yapının bir zamanlar bulunduğu alan nekropol olarak kullanılmaktaydı. Kilise 1261'de Isaakhios Doukas tarafından kurulan manastır kompleksi içinde yer almaktaydı. Daha eski bir manastırın yerinde bulunduğu ve tarihinin 10. yy'a dek uzandığına ilişkin görüşler de mevcuttur. Yapının yaklaşık 200 m kuzeydoğusunda Haliç surları, 250 m batısında Fethiye Camii (13. yy) ile Hirami Ahmet Paşa Mescidi (12. yy) ve yaklaşık 350 m güneydoğusunda ise Aspar Açık Su Sarnıcı (5. yy) bulunmaktadır. |
| Araştırma ve Kazı: Yapıda kapsamlı bir çalışma gerçekleştirilmemiştir. |
| Tanım: Mimari Evreler: 1261 yılında inşa edilen [Müller-Wiener 2001:204-205] yapının, 1266 yılında günümüzdekine benzer tetrakonkos planlı hale getirildiği tahmin edilmektedir [Eyice 1980:55]. 1281'de onarım geçiren yapıya 14. yy'da narteks eklenmiştir. 17. ve 18. yy başlarındaki yangınlarda zarar gören yapı 1731'de planimetresinde bazı farklılıklar gerçekleştirilerek onarılmıştır. Tetrakonkos planın kısmen de olsa bu onarımda değişime uğradığı tahmin edilmektedir. 1892'de bir çan kulesi eklenen yapı 1955 yılında 6-7 Eylül olayları sırasında zarar görmüş, 2000 yılında onarım geçirmiştir [Müller-Wiener 2001]. Mimari Özellikler: Kilise, orijinalinde ortada kubbe ve dört yönde yarım kubbelerin örttüğü tetrakonkos plan tipindeyken çeşitli dönemlerde yapılan değişiklikler nedeniyle farklılaşmıştır. Dışta kareye yakın düzgün olmayan dikdörtgen planlı ve kırma çatı ile örtülü kilisenin kuzeydoğusunda bulunan, sekizgen kaide üzerinde, dönemin yapıyı yükseltme eğiliminin bir parçası olan aşırı yüksek silindirik kasnaklı kubbenin örtüsü basık konik çatılıdır. Kasnak üzerinde açılmış olan pencerelerin üzerlerindeki kemerler kasnak eteğine kadar indirilmeyerek, küçük konsollar üzerine oturtulmuştur [Eyice 1980:54-56, res. 157-162]. Kuzeyinde ve güneydoğusunda orijinal planına uygun olan yapı batı ve güneyinde uzunlamasına büyütülmüştür [Mathews 1976:366-369, res. 37.1-37.15; van Millingen 1974:272-278, res. 93-97]. Bezeme Özellikleri: Kilisede narteksin üç kubbesinden ikisinde mozaik izlerinin bulunduğu, doğu uçtaki tuğla işlemenin orijinal olabileceği, batıda sonradan yapılan onarımlarda eski malzeme kullanıldığı, çok sayıdaki nişin de Komnenos dönemi yapılarını çağrıştırdığı belirtilir. Duvarları örten kalın sıva tabakası ile dış cephelerin tekniği ve bezemesi hakkında fazla bir bilgi yoktur. R. Janin, yapının 13. yy'da yeniden inşası sırasında Modestos tarafından freskolarla bezendiğini ifade eder. |
| Buluntular: |
| Yorum: S. Eyice yapı planının erken dönem Hristiyan mimarisinde uygulanmış olanlarla benzerliğine işaret ederek daha erken bir döneme tarihlenebileceğini iddia eder. Eyice, 3-4. yy'da Konstantin surları dışında kalan ve nekropol olarak kullanılan alanların varlığına dayanarak bu yapının da eski bir mezar yapısı olabileceğinin altını çizer [Eyice 1980:54]. |
| Tahribat: Kilisenin içindeki ve ayazmadaki duvar resimlerinin koruma altına alınması gerekmektedir [TAYEx 12.09.2008]. |
