|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Kaklık Mevkii |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Düz Yerleşme ve Mezarlık Alanı |
|
Rakım:
|
1135 m |
|
Bölge:
|
Ege |
|
İl:
|
Afyonkarahisar |
|
İlçe:
|
Merkez |
|
Köy:
|
Burhaniye |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
İTÇ II İTÇ III |
|
|
|
  |
|
| Yeri: Afyonkarahisar il merkezinin kuzey-kuzeydoğusundadır [Topbaş et al. 1998:şek.1'deki har]. Burhaniye (Kocakır) Köyü'nün 1.2 km güneybatısındadır. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Hafif eğimli tarım arazilerinin ortasında; Kaklık Mevkii adıyla bilinen alanda bulunan bir düz yerleşmedir. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: 1983 ve 1984 yılında Afyonkarahisar Müzesi'ne bağlı olarak A. Topbaş yönetiminde yerleşmede kurtarma kazısı yapılmıştır. |
| Tabakalanma: Höyüğün; iki yapı katlı düz bir yerleşme yeri olduğu saptanmıştır. Mezarlık kazısında ise erken ve geç evre olmak üzere en az iki evre saptanmıştır. Kazıda; B alanındaki açmalarda ortaya çıkan küp ve sanduka mezarlar; diğerlerine nazaran daha erken evreye ait oldukları izlenmektedir [Topbaş et al. 1998:33]. A alanındaki yalancı oda mezarlar ve basit gömütler daha geç dönem gömütleri olarak tanımlanmaktadır. Kazı ekibi ilk gömütleri İlk Tunç Çağı II. evreye; daha geç gömütleri İlk Tunç Çağı III. evreye tarihleme eğilimindedir. |
| Buluntular: Mimari: Kazı alanı içinde SK-İTÇ I. evreye ait taş temelli; kerpiç duvarlı dörtgen ve kare planlı yapı kalıntıları ortaya çıkarılmıştır. Yapıların duvarları düzgün bir şekilde sıvandıktan sonra boyanmıştır. Ev tabanları da sıkıştırılmış kil topraktandır. Tabanlarında badanalandığı görülmektedir. Tavanların düz dam şeklinde olduğu ön görülmektedir. Yapıların içinde yuvarlak ocak ve dörtgen fırınlar vardır. Kazı başkanı; kare biçimindeki küçük depo yapılarının olduğunu bildirmekte ve devamlı tamir evrelerinin olduğunu belirtmektedir. Höyükteki yoğun tahribattan dolayı köy yerleşim planını anlatacak bilgiler tam elde edilememiştir. Yapıların ayrık düzende oldukları gözlenmektedir. Ayrıca yapı aralarında açık avlular bulunmaktadır. İnsan Kalıntıları ve Mezarlar: Kaklık Mevkii'nin Son Kalkolitik Çağ'dan İTÇ'na geçiş dönemi olarak adlandırılan yerleşmesinin içine; İlk Tunç Çağı II ve III evresine ait mezarların kazıldığı belgelenmiştir. A ve B kazı alanında çok sayıda gömütün varlığına karşıt C alanında ancak üç gömüt saptanabilmiştir [Topbaş et al. 1998:33]. Mezarlığı araştırmacıların tarihlendirmesine göre erken ve geç evre olarak iki evrede tanıtabiliriz: Erken Evre/İTÇ II Mezarları: C alanındaki mezarların tümü (32-35 no'lu mezarlar) B alanındakilerle çağdaş olup erken döneme ait olduğu sanılmaktadır. A alanındaki birkaç küp mezar da erken evreye tarihlenmektedir. Küp mezarlar yüzeyden 1-1.2 m derinde ortaya çıkmaktadır. Küplerin ağızları genellikle doğuya doğru bakacak şekilde; açılan çukura yerleştirilip; içine ölü konduktan sonra ağızları bir veya iki yassı taşla kapatılmıştır. Sanduka/sandık mezarlar ise mezar çukurunun içinde; büyük yassı taşların dikine; dörtgen bir mekan oluşturacak şekilde yanyana konması ile meydana getirilmiştir. Sanduka mezarların mezarlığa yerleştirilişinde daima uzun kenarının doğu-batı istikametinde olmasına dikkat edilmiştir. Ölü; bu sandukanın içine konduktan sonra sandık mezarın üsttü bir veya iki büyük yassı taşla örtülmüştür. Düzenli bir gömüt tekniği vardır. İTÇ II. Evre Mezar Armağanları: İTÇ II. evrenin mezarlarına ölü armağanı olarak küçük gaga ağızlı testi; beyaz boya bezemeli kap; minyatür kap; üç ayaklı çömlek; idol ve hayvan figürini konmuştur. Bütün mezarlarda ölü armağanı yoktur. Maden bulgu azdır. Geç Evre/İTÇ III Mezarları: 4 adet yalancı oda mezar ile basit gömütler bu dönemin ölü hediyelerini ihtiva ettiği için bu evreye tarihlenmiştir. Yalancı mezar olarak tanımlanan mezarlar; küçük ocak taşlarının çamur harç ile örülmesiyle oluşan duvarlı dörtgen mekanlardır. Derinlikleri fazla değildir. Yönleri de tıpkı sanduka mezarlar olduğu gibi batı-doğudur. Üstlerinin ahşap bir dam örtüsü ile kapatıldığı sanılır. Basit mezarlar ise ölülerin toprağın içine açılan çukurlara hocker biçiminde gömülmeleridir. İTÇ III. Evre Mezar Armağanları: İki kulplu tas; büyük bir gaga ağızlı testi; keman biçimli mermer idoller gibi benzer buluntular vardır. Bu mezarların bazılarında hiç bir buluntunun olmayışı ölü gömme adetlerinde farklı düşüncelerin olduğunu göstermektedir. Basit mezarların bazıları çok değerli armağanlar taşımaktadır. Mezarlıkda yapılan kaçak kazılar hangi mezardan olduğu bilinmeyen pek çok buluntunun ortaya çıkmasına yol açmıştır [Topbaş et al. 1998:şek.59]. Kazı sırasında mezarlık alanında dağınık bulgular da toplanmıştır. Bunlar belki köylüler tarafından bozulan mezarlara aittir [Topbaş et al. 1998:77; çiz.169-175]. İTÇ III. evrenin mezarlarında maden buluntu fazla değildir. 8 no'lu mezarda bulunun bir ustura bu dönemin ilginç maden buluntularından biridir. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: Kaklık Mevkii; İlk Tunç Çağı'na geçişi dönemini aydınlatan yerleşim yeriyle ve İTÇ II; İTÇ III. evreye tarihlenen mezarları ile Afyonkarahisar yöresinin bu dönemini açıklayacak bilgileri taşımaktadır. Hem İTÇ II hem de İTÇ III evresi mezarları yerleşim alanından uzakta birbirlerine yakın gruplar halinde yerleştirilmiştir. Mezarların farklı tiplerde olmasına rağmen ölü armağanı olarak aynı değerde buluntular ihtiva etmesi; mezar tipinin ölü ailesinin zenginliğine göre olmadığını gösterir niteliktedir. Mezarlık alanında dağınık bir şekilde pek çok buluntunun oluşu bu alanın zaman zaman kaçak kazılarla yoklandığını veya aynı yere daha sonra da gömüt yapıldığını göstermektedir. Kaklık Mevkii Mezarlığı; kazı ekibi tarafından Karaoğlan Mevkii yerleşmesi ile çağdaş kabul edilmektedir. Özellikle 6 ve 7 no'lu mezarlar gerçekten benzer buluntulara sahiptir. 8 no'lu mezar ise Karataş Semayük V. tabaka ve Demircihöyük Yerleşmesi ile ilişkilidir. 1 no'lu mezarda bulunan disk yüzlü idolün ve mermer idolün [Topbaş 1998:şek.110-109] benzerleri; Demircihöyük'ün İTÇ evresinin sonundaki yerleşmesinde ele geçmiştir. 4 no'lu mezarda ölü armağanı olarak mezara bırakılan üzeri beyaz boya bezemeli testinin bir benzeri; özellikle motifi açısından; Karataş Semayük'de de bulunmaktadır. |
