|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Kumtepe |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Höyük |
|
Rakım:
|
50 m |
|
Bölge:
|
Marmara |
|
İl:
|
Çanakkale |
|
İlçe:
|
Merkez |
|
Köy:
|
Kumköy |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
İTÇ I İTÇ II |
|
|
|
  |
|
| Yeri: Çanakkale il merkezinin güneybatısında; Kumkale'nin güneyinde; Kara Menderes Çayı'nın batı yakasında yer alır. Çanakkale Boğazı'ndan 2.5 km; Ege Denizi'nden 2 km uzaklıktadır. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Kara Menderes Çayı'nın oluşturduğu alüvyon ovasının batı kenarında yer alan yerleşim yeri yaklaşık 80x100 m boyutlarında; 4-5 m yüksekliğinde yayvan bir tepedir [Koşay-Sperling 1936:28'deki plan]. Höyüğün doğu yamacı Kara Menderes Çayı tarafından kısmen kesilmiştir. Höyüğün üst kesimi son yıllarda yapılan buldozer düzeltmesi ile yok edilmiştir. Bu işlem sırasında 15 kamyon taş çıkarılması üstteki mimarinin ne ölçüde tahrip edildiğinin bir ölçüsüdür. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: Kumtepe Höyüğü; Cincinnati Üniversitesi'nin Troya'daki kazıları sırasında; 1934 yılında J.L. Caskey ve J. Sperling tarafından saptanmış [Arık 1953:79]; aynı yıl içinde J. Sperling ve H.Z. Koşay tarafından kazılmıştır. Tepenin üstünde; kuzey kesimde 4; kuzeybatı yamaçta da 1 olmak üzere toplam 5 açma açılmıştır [Koşay-Sperling 1936:28'deki plan]. Tepedeki açmalar 1.5x10 m boyutlarında hendek biçimlidir. Bu yöntemle doğru dürüst plan verecek bir mimari saptanması olanaksızdır. Bu kazıdan yıllar sonra; höyüğün buldozerle tahrip edildiğinin öğrenilmesi üzerine; Kumtepe'de; ikinci dönem kazıları; Troya Kazısı ekibi ve Çanakkale Müzesi'nin ortak çalışması ile 1993 yılında; M. Korfmann'ın yönetiminde başlatılmıştır. Bu ikinci dönem kazıları 1997 yılına kadar devam etmiştir. |
| Tabakalanma: Bir yıl süren ve daha çok sondaj niteliğinde olan ilk dönem kazılarında; iki açmada ana toprağa inilmiş ve kültür tabakasının kalınlığının 5 m kadar olduğu saptanmıştır. Alttaki tabaka I; üstteki daha yeni olan tabaka II olarak isimlendirilmiştir. I. tabaka ise a; b; c olmak üzere üç yapı evresine ayrılmıştır. Ayrıca her yapı evresi alt evrelere ayrılmıştır. Alt evreler söyle isimlendirilmiştir: Ia1; Ia2; Ib1-Ib4; Ic1; Ic2. M. Korfmann tarafından yapılan ikinci dönem kazılarında; ilk dönem kazılarındaki tabakalanmaya sadık kalınmış; fakat yapı evreleri tekrardan isimlendirilmiştir. Yeni isimlendirme şöyledir: A; B 2 A-B; B 3 A-C; B 4 A-C; C 1 D; C 1 C; C 1A-B. İkinci dönem kazılarında Kumtepe'nin üstteki II. tabakasının tümüyle yok olduğu saptanmıştır. Ayrıca Kumtepe Ia ve Ib tabakaları arasında büyük bir boşluğun olduğu belirlenmiştir. Kumtepe Ia tabakası Beşiktepe ile çağdaştır ve MÖ 4800-4000'e tarihlendirilmektedir. Kumtepe Ib tabakası Troya I öncesine aittir ve İlk Tunç Çağı'nın ilk evresine tarihlendirilir. Kumtepe Ib tabakasının erken evreleri kesin olmamakla birlikte SK-İTÇ Geçişi veya Son Kalkolitik Çağ içinde de düşünülebilir. Kumtepe Ic tabakası Troya I ile çağdaştır. |
| Buluntular: Mimari: İlk dönem kazıları oldukça dar alanda yapıldığından mimari konusunda bir şey söylemek olanaksızdır. Sadece taş temelli binalara ait kalıntılara rastlanılmıştır. İkinci dönem kazılarında taş temelli binalar bulunmuştur. Binaların dış duvarlarının beyaz bir sıvayla kaplandığı belirtilmektedir. Çanak Çömlek: 1934 yılı kazısında toplanan çanak çömlek parçalarının büyük bir bölümü İstanbul Arkeoloji Müzesi'nde; bir kısmı da Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi'ndedir. Son kazıların malzemesi ise Çanakkale Müzesi'nde muhafaza edilmektedir. Kumtepe Ib İlk Tunç Çağı çanak çömleği genel olarak; gri; kahve ve siyah tonlarında açkılıdır. Form olarak kase formları hakimdir. İçe dönük; kalınlaştırılmış dudaklı; içten kalınlaştırılmış ağızlı; içe kıvrık ve dışa açılan ağızlı kase formları vardır. Bazen ağız kenarlarında ip delikli tutamaklar yerleştirilmiştir. Ayrıca; tek kulplu veya boyunlu çömlek formları ve sığ meyvalık formları da vardır. Bezeme olarak çizgi bezeme görülür ve yaygın olarak içten kalınlaştırılmış ağızlı kaselerin çıkıntı biçiminde yapılmış tutamaklarının iç yüzlerine uygulanmıştır. Kumtepe Ic çanak çömleği malzeme ve form olarak Troya I ile aynıdır. Kil: Çok sayıda pişmiş topraktan ağırşaklar bulunmuştur. Sürtme Taş: Cilalı yassı baltalar ve öğütme taşları ele geçmiştir. Yontma Taş: Çakmaktaşı ve obsidiyenden yapılmış kesici ve kazıyıcı tipte aletler vardır. Kemik: Kemikten bızlar bulunmuştur. Maden: Kumtepe Ib ve Ic tabakalarında bakırdan iğneler bulunmuştur. Ayrıca ilk dönem kazılarında Ic 2 tabakasında bakır bir kama ele geçmiştir. Bu buluntu kamadan ziyade kıvrık namlusu ile hançer tipine girmektedir [Koşay-Sperling 1936:res.22 (K-37)]. Diğer: Kumtepe kazılarında Ib ve Ic katlarında kabuklu deniz hayvanları; balık; kuş ve çeşitli büyük baş hayvanlara ait kemikler bulunmuştur. İnsan Kalıntıları ve Mezarlar: Kumtepe'nin I. tabakasında çeşitli yapı katlarında yerleşim içinde dört mezar bulunmuştur. Bunlardan biri (Ic yapı katında) kesin İTÇ'na tarihlenmektedir. İTÇ I. evreye konan bu mezar; yüzeyden 3.1 m derinde ele geçen basit toprak mezardır. Ölü sağ yanına; başı kuzeye dönük bir şekilde hocker biçiminde yatırılmıştır. Başı; altında bir yastık konmuş gibi durmaktadır. Kolları göğsüne kavuşturulmuştur. Kumtepe Ib yapı katında ele geçen ise yüzeyden 4.2 m alttadır. İskelet çok bozuk durumdadır [Koşay-Sperling 1936:res.23]. Her iki mezarda gömüt armağanları bulunmamıştır. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: Kumtepe; Troya I öncesi dönemi aydınlatan; Batı Anadolu Bölgesi'nin en önemli höyüklerinden biridir. Kumtepe Ic; Troya I ile çağdaştır. Kumtepe Ib İlk Tunç Çağı'nın erken evresine tarihlendirilir. Kumtepe Ib'den alınan 14C sonuçları yaklaşık MÖ 3.100 tarihini vermektedir. Kumtepe Ib'nin erken tabakaları kesin olmamakla birlikte Son Kalkolitik-İTÇ Geçişi veya Son Kalkolitik Çağ içinde düşünülebilir. |
