|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Kuruçay |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Höyük |
|
Rakım:
|
935 m |
|
Bölge:
|
Akdeniz |
|
İl:
|
Burdur |
|
İlçe:
|
Merkez |
|
Köy:
|
Kuruçay |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
|
|
|
|
  |
|
| Yeri: Burdur İli'nden batıya; Yeşilova ve Tefenni yönüne giden karayolunun 15. kilometresinde; karayolunun hemen yakınındaki Kuruçay Köyü'nün 1.5 km kadar güneybatısında yer alır. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Kuruçay Höyüğü; Burdur Gölü'ne basamaklar halinde inen tepelerden birinin üzerindedir. Güney; batı ve kuzeyden derin dere yataklarıyla çevrili bir alanda yer alır; çok engebeli bir topografyaya sahiptir. Höyük; 90x60 m boyutlarında; yaklaşık 8 m yüksekliktedir. Tepesinin denizden yüksekliği 960 m; Burdur Gölü'nden ise 110 m'dir [Özsait 1979:102; Duru 1994a:1;83]. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: İlk araştırma; 1964 yılında Hacılar kazı ekibinden J. Birmingham'ın yüzey toplamasıdır. Daha sonra Burdur Müzesi ve 1972-74 ve 75 yıllarında ise İÜ; İlkçağ Tarihi'nden M. Özsait bölgedeki araştırmaları sırasında Kuruçay'ı da ziyaret ederek; malzeme toplaması yapmıştır. 1978-88 yılları arasında ise R. Duru başkanlığında İÜ; Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Anabilim Dalı'nca kazılmıştır [Duru 1994a:1-2]. Bu kazıya ait bilgiler çok ayrıntılı bir şekilde yayınlanmıştır [Duru 1996]. Yerleşmenin İlk Tunç Çağı bulguları bu iki ana yayından biri olan Kuruçay Höyük II'de tanıtılmaktadır [Duru 1996:65-103]. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanmış tescilli arkeolojik sit alanları listesinde yer almaktadır. |
| Tabakalanma: Höyükte yüzeyden ana toprağa kadar 13 tabaka saptanmıştır [Duru 1994:1996:1]. Bu tabakalar: 12-13: İlk Neolitik Çağ 11: Son Neolitik Çağ 7-10: İlk Kalkolitik Çağ 6 A-3: Son Kalkolitik Çağ 1-2: İlk Tunç Çağı'na kazı başkanı tarafından tarihlenmektedir. |
| Buluntular: Mimari: Kuruçay'ın İlk Tunç Çağı'na tarihlenen 1 ve 2. tabakaları büyük ölçüde tahrip olduğu için bozuk duvar parçaları ve ocak kalıntılarından başka kayda değer bir mimari kalıntı ele geçmemiştir. Uzun yıllar ekip biçilen höyüğün üstünde bu tabakalara ait kalıntılar; hem erozyon hem de tarım yüzünden yok olmuştur. Köy kalıntıları içinde bir tek sunak olarak tanımlanan yapı kalıntısı bulunmuştur. Olasılıkla 1. yapı katına konan bu yapı dörtgen biçiminde bir plartform ve onun kuzey kenarındaki kerpiç stelden oluşmaktadır. Açkılı olan sunakta; odun yakıldığı izlerden anlaşılmaktadır. Altında ortaya çıkan bir kanal tanrılara adanan sunu sıvıları içindir. Çanak Çömlek: Höyükde İTÇ olarak tanımlanan çanak çömlek parçaları karışık bulunmuştur [Duru 1996:66-69]. Kuruçay'ın gerek yüzey gerek kazıda ele geçen malzemesi arasında J ve K malı olarak tanımlanan malların İTÇ'na ait olduğu bildirilmektedir. 1 ve 2. tabakalardaki mallarda büyük bir farklılık yoktur. Bunlardan J grubu malda; iyi arıtılmış ve içine minik taşcık katılmış hamurun olduğu izlenmektedir. El yapımı olarak şekillendirilen kapların üzeri; ince bir banyo astar ile kaplanmış ve pişirilmeden önce açkılanmıştır. Yüzey renkleri hamurlarının renginde gri/siyah ve kırmızı renktedir Çoğunlukla iyi pişirildikleri iddia edilmektedir [Duru 1996:67]. R. Duru; biçimleri kadehler-kupalar; tabaklar-çanaklar; sürahiler-testiler olarak üç ana grupta toplamaktadır. En çok görülen tip çanaklar ile gaga ağızlı testilerdir. İşlevsel olarak konulan kulplar; biçimlere bir hareket kazandırmıştır. Boya bezemenin yokluğuna karşıt birkaç çizi bezemeli örnek vardır. Yine çok az kapta alçak kabartma veya oyuk bezeme vardır [Duru 1996:dizin 5]. İkinci mal grubu olan K türü mallara ait örnekler ise küçük bir alanda ortaya çıkmıştır. Hamuruna az miktarda kum katılan bu malda ise çoğunlukla grinin siyaha dönüşümlü tonunun yüzeyde kullanıldığına şahit olunmaktadır. J malı gibi elde üretilmiş olan kaplarında kötü bir açkının varlığı izlenmektedir. Astar pek yoktur. Çizi bezeme ile süslenmişlerdir. Biçim açısından küçük çanaklar; tek kulplu testiçikler; çift kulplu küçük çömlekler; devrik boyunlu; çok iri kulplu çömlekler gibi biçimler vardır. Şevronlar; çapraz kesişen çizgiler; baklava sıraları; iç içe üçgenler gibi motifler yapılmıştır [Duru 1996:dizin 6]. Bu iki mal grubunun dışında kaba mal olarak tanımlanan mutfak malları vardır. Bunların J türü mala yakın olduğu kabul edilmektedir. Derin çanaklar; çömlekler; testiler; küpler ve tepsiler bu kaba malların genel biçimleridir [Duru 1996:dizin 7]. Duru; Kuruçay'ın İTÇ çanak çömlekçiliğini değerlendirirken J türü malına benzeyen parçaları; Burdur çevresi İlk Tunç Çağı yerleşmeleri; Isparta Ovası yerleşmeleri; Karataş-Semayük'te bulduğunu belirtmektedir. Kil: Bu hammadde grubunun en ilginç malzemesini pişmiş topraktan yapılmış idoller oluşturmaktadır. Çoğunlukla ön yüzleri ile betimlenmiştir. Yontma Taş: Bu endüstri; A. Baykal-Seeher tarafından incelenmiştir. Genelde Son Kalkolitik Çağ endüstrilerinden farklı bir endüstri ile karşılaşılmamıştır. Çakmaktaşı; obsidiyene nazaran daha çok kullanılmıştır. Sürtme Taş: Yassı baltalar; sap delikli baltalar; topuz başları; açkı taşları gibi bulgular vardır. İçlerinde tören baltası olarak kullanıldıkları iddia edilen sap delikli baltaların hem boyutları küçük hem de ağızları çok az küttür. İnsan Kalıntıları ve Mezarlar: Bu çağa ait olarak çok az sayıda bulunan ve sadece çocuk mezarları olan gömütlerden; yerleşme dışı bir mezarlığın olduğu anlaşılmaktadır. Çevrede bu amaçla araştırma yapılmamıştır. Hayvan Kalıntıları: Kuruçay'ın bu bulgu grubu E. Deniz tarafından değerlendirilmiştir. Koyun/keçi; sığır; boğa gibi evcil hayvanların varlığının yanısıra; karaca; domuz; yaban keçisi; yaban domuzu; kurt; tilki; ayı gibi hayvanların avlandığı gerçekleştirilen analizler sonucunda saptanmıştır. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: Kuruçay'ın İlk Tunç Çağı yerleşmelerinin tarihlenmesi; çok sağlıklı bir tabakalanma ile saptanamadığından doğal olarak zordur. R. Duru; diğer dönemlere nazaran fakir olan bu yerleşmeleri (1 ve 2. tabakaları) MÖ 3. bin yılın ortalarına (İTÇ I. evrenin sonu-II. evrenin ortası) koyma eğilimindedir [Duru 1996:107'deki kronoloji tablosu]. Yaklaşık olarak Beycesultan XVI-XVII; Kusura B; Karataş/Semayük; Demircihöyük H yapı katı ile çağdaş olduğu düşünülebilir. Höyüğün bu tabakalarının 14C ölçümleri yapılmamışsa da Kuruçay 2 yapı katını; çağdaşı Karataş/Semayük 14C ölçümlerinden çıkarak MÖ 2.300-2.450 tarihlerine koymak mümkündür. R. Duru; çöp malzemesi olarak nitelendirdiği grubu ise MÖ 3. bin yılın ilk çeyreğine kadar geri götürmekte ve höyüğün terkedilmesini MÖ 3. bin yılın üçüncü çeyreğine bağlamaktadır [Duru 1996:103]. Son yıllarda höyüğün yakın çevresinde Burdur; Isparta ve Antalya yörelerinde gerçekleştirilen yüzey araştırmalarının İTÇ bulgularının tarihlenmesinde; Kuruçay kazılarının rolü az da olsa vardır. |
