|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Nevali Çori |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Höyük |
|
Rakım:
|
490 m |
|
Bölge:
|
Güneydoğu Anadolu |
|
İl:
|
Şanlıurfa |
|
İlçe:
|
Hilvan |
|
Köy:
|
Güluşağı |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
İlk |
|
|
|
  |
|
| Yeri: Şanlıurfa il merkezinin kuzeyinde; Hilvan İlçesi'nin batısında; Güluşağı Köyü'nün yaklaşık 750 m kuzeybatısında; Kantara ile Süleymanbey Mahallesi arasında yer almaktadır. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Birçok yayında ismi farklı bir şekilde Nevalla Çori; Nevali Çori; Novalo Çori olarak geçen yerleşme yeri; Fırat Nehri üzerindeki Atatürk Barajı yapılmadan önce Fırat Nehri'yle birleşen; Kantara Çayı'nın her iki yamacında; çayın önce batıya sonra tekrar kuzeye doğru dirsek yaptığı yerde; çayın doğu yakasındaki Yangıntepe adlı kalker yükseltinin altında; iki kuru derecik arasında 90x40 m boyutlarında bir alan ile Kantara Çayı'nın batı yamacında baraj gölüne daha yakın bir konumda olan başka küçük bir alanda bulunmaktadır. Kantara köyünden eski Fırat Nehri'ne bakıldığında; doğudaki yamaçta yer alan yerleşme yeri Nevali Çori I; batıdaki yerleşme yeri ise Nevali Çori II olarak adlandırılmıştır. Çayın doğu yamacındaki yerleşmenin 2 m kalınlığında kültür dolgusuna sahip olduğu ana toprağa kadar inilerek saptanmıştır. Kantara Vadisi'nin Türkçe "Hastalıklar Vadisi" anlamına gelen Nevali Çori adlı mevkiisinin; yerleşme yeri olarak yalnız Çanak Çömleksiz Neolitik Çağ'da değil diğer çağlarda da tercih edilmesinin en büyük sebebi; olasılıkla çevrenin tatlı su kaynakları açısından zengin olmasıdır. Yerleşme yeri; günümüzde Kantara Çayı vadisinden yükselen baraj gölü tarafından kısmen su altında kalmıştır. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: 1980 yılında H.G. Gebel yönetimindeki yüzey araştırmaları sırasında bulunmuş; 1983 ile 1991 yılları arasında H. Hauptmann başkanlığında; Heidelberg Üniversitesi ile Urfa Müzesi tarafından ortaklaşa kazılmıştır. Kazıda ilk olarak çayın doğu kısmında Nevali Çori I yerleşme yeri seçilmiştir. Daha sonra çayın karşı tarafındaki Nevali Çori II olarak adlandırılan alana geçilmiştir [Harmankaya et al. 1997:Nevali Çori]. 1992'den beri su altındadır. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanmış tescilli arkeolojik sit alanları listesinde yer almaktadır. |
| Tabakalanma: Yerleşmedeki en geç dönem Roma'dır; bunun altında 0.30 m kalınlığında İlk Tunç Çağı ve Kalkolitik (Halaf kültür tabakaları) tabakaları; bunun altında ise 1 m kalınlığa sahip bir sel tabakası yer alır. Bununla birlikte Nevali Çori esas olarak ilginç Çanak Çömleksiz Neolitik (PPNB) dönem yerleşmesi ile bilinir [Hauptmann 1984:228; Harmankaya et al. 1997:Nevali Çori]. |
| Buluntular: Mimari: Nevali Çori Halaf Dönemi mimarisi; açık bir alanda yer alan 13 m uzunluğunda; iki ucunda kule görünümlü yuvarlak yapılarıyla (tolos) bir çift duvardan oluşan yapı kalıntısıyla bilinmektedir. Yuvarlak yapılardan birinin dörtgen bir odası bulunur. 60 cm yüksekliğe kadar korunagelmiş duvarlar kireç taşındandır. Yerleşme; MÖ 6. binin ikinci yarısına; Orta Kalkolitik Çağ; Halaf Dönemi'ne tarihlenmektedir. Çanak Çömlek: Tekrenkli mallar ile birlikte boyalı Halaf malları; Kurban Höyük VIII; Çavi Tarlası ve Amik D ile paralellik gösterir [Hauptmann 1987:206]. İnsan Kalıntıları: Kazılan alanın doğusunda; küçük yuvarlak planlı bir yapıda bir kadın mezarı bulunmuştur. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: Nevali Çori Halaf yerleşmesi; Anadolu'daki Çavi Tarlası; Girikihaciyan ve Turlu Halaf kültürleriyle karşılaştırılmaktadır. |
