|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Panaztepe |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Yamaç Yerleşmesi |
|
Rakım:
|
55 m |
|
Bölge:
|
Ege |
|
İl:
|
İzmir |
|
İlçe:
|
Menemen |
|
Köy:
|
Kesik |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
İTÇ III |
|
|
|
  |
|
| Yeri: İzmir il merkezinin kuzeybatısında; Menemen'in 13 km batısında; Seyrek Beldesi'nin kuzeybatısında; Kesik Köyü'nün batısında uzanan yüksek tepenin kuzeydoğu yamacındadır. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Günümüzde Ege Denizi'nden çok uzak bir konumda; Gediz Nehri'nin alüvyonları ile dolmuş düz ovasında yer alan yüksek tepeler topluluğunun doğu kesimindedir. Panaztepe'nin MÖ 3 ve 2. bin yılında bir yarımada belki de bir ada vasfı taşıdığı iddia edilmektedir. Ege Denizi'nin bu yıllarda Anadolu içlerine kadar büyük koylar vasıtası ile sokulduğu kesindir. Zaman içinde bu koyların alüvyon ile dolması kıyılarındaki Panaztepe gibi liman kentlerinin ticaret özelliğini ortadan kaldırmıştır. Deniz ticaretinin bitmesi ile bu kentler önemini kaybetmiş ve yokolmuştur. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: Arkeoloji metinlerine önce kaçak kazılarda ele geçen mezar buluntuları ile giren Panaztepe'deki arkeolojik kazılar;1985 yılında Hacettepe Üniversitesi Arkeoloji Bölümü'nden A. Erkanal-Öktü tarafından başlatılmıştır. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanmış tescilli arkeolojik sit alanları listesinde yer almaktadır. |
| Tabakalanma: Panaztepe'nin gerek İTÇ'nın sonunda gerek MÖ 2. binyılda bir liman kenti olarak tarih sahnesine çıkmış bu dönemden sonra yerleşim yeri terkedilmiş ve Bizans Dönemi'nde küçük bir yerleşim ile günümüze gelmiştir. |
| Buluntular: Mimari: İTÇ'ye ait kalıntılar tepenin doğu yamacında en altta ortaya çıkmıştır. A. Erkanal tarafından C yapısı olarak tanımlanan yapı bu yerleşimi en iyi tanımlayacak yapıdır [Erkanal (A) 2000:281:plan 1]. 1998 yılı kazısı sonucunda bu yapının 6 m genişliğinde şimdilik 14.7 m uzunluğunda olduğu anlaşılmıştır. Bu çok uzun yapıda üç mekan vardır. Yapının birçok yapı katlarına sahip olduğu ve en alt yapı katında yangın geçirdiği izlenmiştir. Güney odasında bir fırın vardır. Duvarları altta taş; üstte kerpiçtendir. İlginç olarak bazı kerpiçlerin üstünde artı işareti görülmektedir. A. Erkanal bu işaretin kerpiç ile derzin birbirini iyice kavraması için yapıldığı kanısındadır. [Erkanal (A) 2000:281]. Yapının tabanı yassı taş ve küçük taşlarla örülmüştür. Panaztepe'nin Batı Mezarlığı'nın altında yer alan OTÇ'ye ait mimari kalıntıların İTÇ'ye ait bir katmanın üzerine oturduğu saptanmıştır; bu durum Panaztepe İTÇ yerleşmesinin de geniş bir alana yayıldığını kanıtlamaktadır [Erkanal (A) 2004:249]. 2012 yılında mimari kalıntıların en eski örneklerini ortaya çıkarmak amacıyla akropolün kuzeyinde ve surun ön kısmında kazılar yapılmıştır. Bu alanlarda büyük bir yapı kompleksi tespit edilmiştir. En az iki yapı evresi saptanan bu yapı kompleksi sonraki dönemlere ait yapılar ve erozyon nedeniyle büyük oranda tahrip olmuştur. Yapının tepe üzerindeki konumu ve ele geçen kaliteli çanak çömlek parçaları, bu yapının MÖ 2. binyılın başlarına ait bir yönetim binası olabileceğini düşündürmektedir. Aynı alanda ortaya çıkarılan megaron yapısının çevresinde dokuz mekanlı bir yapı kompleksi daha bulunmuştur [Erkanal et al. 2014:25]. Çanak Çömlek: Panaztepe'nin C yapısında ve bu yapının olduğu tabakada el yapımı; kaba maldan olan çanak çömleklerin İTÇ III evreye tarihlenebileceğini ifade etmektedir. Panaztepe'nin STÇ tabakası içinde gaga ağızlı testi [Erkanal 1996:335] ile bir kulbu kırık olan depasın bu dönemde yaşayan insanlar tarafından İTÇ kalıntıları içinde bulunduğu ve tekrar kullanıldığı söylenmektedir [Erkanal (A) 2000:280; res.3]. Panaztepe'nin yamacında yağmur suları ile ortaya çıkan üç adet çan biçimli kapta İTÇ kültürünün ögeleridir. 2003 yılında J/16 açmasında yürütülen sondaj çalışmasında çok sayıda OTÇ çanak çömleğinin yanı sıra İTÇ'ye tarihlenen parçalar da bulunmuştur [Erkanal-Çınardalı 2005:25]. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: Kazı başkanı; Panaztepe'nin OTÇ 5. tabakası ile çağdaş olarak yorumladığı C yapısının; İTÇ III evrenin sonunda yapıldığını ve daha sonrada yenilenerek OTÇ boyunca kullanıldığını ileri sürmektedir. Depasın benzerleri de Limantepe'de koridorlu ev olarak tanımlanan yapısında; Baklatepe'de; Troya IId-g evreleri ile çağdaş olarak bulunmuştur. |
