|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Pirot Höyük |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Höyük |
|
Rakım:
|
663 m |
|
Bölge:
|
Doğu Anadolu |
|
İl:
|
Malatya |
|
İlçe:
|
Kale |
|
Köy:
|
Kıyıcak |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
Son |
|
|
|
  |
|
| Yeri: Malatya'nın yaklaşık 42 km doğusunda; Kale Nahiyesi'ne bağlı Kıyıcak (Pirot/Pirut) Köyü'nün olduğu yerdeydi. Karakaya Baraj göl suları altında kalmıştır. İkiz Höyük adıyla da bilinmektedir. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Baraj yapılmadan önce Fırat Nehri'nin güney kıyısında yer alan höyük; biri doğuda diğeri batıda olmak üzere çift konik görünümlüydü. 1981 yılında batı tepesinde yapılan kazıda kültür toprağının bulunamayışı bu tepenin höyük olmadığını göstermektedir. Doğu tepesi ise dik ve söbe biçimli olup; 140x95 m boyutunda 25 m yüksekliğindeydi [Karaca 1981:110]. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: H. H.von der Osten [von der Osten 1929:99]; K. Kökten [Kökten 1947:şek.77]; P. Meriggi [Meriggi 1962:268]; 1975 yılında Aşağı Fırat Havzası'ndaki araştırmaları sırasında Ü. Serdaroğlu [Serdaroğlu 1977:16-17] ve 1977 yılında M. Özdoğan [Özdoğan 1977:55] gibi bilim adamlarınca araştırılan bu yerleşme yeri; 1978; 1980-83 yıllarında ise Ö. Karaca yönetiminde kazılmıştır. |
| Tabakalanma: Kazılarda Geç Bizans'tan başlamak üzere; MÖ 1. binyıl; 2. binyıl; 3. binyıl İlk Tunç Çağları ile Kalkolitik döneme kadar inen 12 yapı katı saptanmıştır; bunlardan en alttaki XI ve XII. katlar Son Kalkolitik katlarıdır. XII. yapı katında Obeid benzeri çanak çömlekler bulunmuştur. |
| Buluntular: Mimari: Sondaj çalışmalarında İlk Tunç Çağı'na tarihlenen X. yapı katının altındaki XI. yapı katında ortaya çıkartılan; doğu-batı yönünde uzanan taş temel üzerine kerpiçten bir duvar ile buna dik; kamış dikmelerle destekli; killi çamurdan yapılmış duvar; olasılıkla bir çit duvarıdır. Dikmeler çeşitli çaplardadır ve duvar içine düzensiz aralıklarla yerleştirilmiştir. Aynı katta bulunan bir ocak ile bir fırın gibi yapı öğelerinden ocağın; şev nedeniyle yarısı tahrip olmuştur. Fırın ise tek sıra küçük taşlardan ve çamur harçtan yapılmıştır [Karaca 1983: 72]. XII. yapı katında ele geçen mimari bulgular düzgün olmayan taşlardan yapılmış duvarlarıyla bir mekan; duvarda ince bir sıva ile bu sıva üzerindeki duvar resmi ve mekanın doğu duvarındaki iki niş ile temsil edilmektedir. Kum ve bitkisel katkıdan oluşan sıva dört kez yenilenmiş ve her yenileme sonrasında resim tekrardan yapılmıştır. Aşı boyası kullanılarak yapılan bezeme kum saati; stilize kelebek; bant ve puanlardan oluşmaktadır. Duvar resminin ait olduğu mekanın planı; doğu köşesinden anlaşıldığı üzere dörtgendir. Doğu duvarda ayrıca iki niş saptanmış; bu nişlerden birinde boyanın konduğu kase bulunmuştur. Söz konusu yapının doğu ve kuzeyinde yürütülen kazı çalışmalarında; birbirine paralel iki kerpiç duvar ile bir seki ortaya çıkartılmıştır. Tam ortada ise yaklaşık 1m çapında; yuvarlak; içinde kum; kül ve çanak çömlek parçalarıyla birlikte ele geçen bir alan bulunur [Karaca 1983: 73; 1984:107]. Çanak Çömlek: XI. yapı katı çanak çömleği Karaz tipi mallar ile saman yüzlü malların egemenliğindedir; İlk Tunç Çağı katlarında görülen saklı astar bezemeliler; bu katta daha yoğun olarak ele geçmiştir. XII. yapı katında ise Obeid türü boyalı çanak çömleklerin yanısıra; saman yüzlü; kırmızımsı kahverengi mallar; az sayıda olmakla birlikte koyu yüzlü açkılı ve Karaz malları bulunmuştur [Karaca 1984:107; 1985:40]. Kil: XI. yapı katında ortaya çıkarılan ocağın yanında bir kap altlık parçası bulunmuştur; ön yüzünde şematik bir insan yüzü betimlenmiştir [Karaca 1985:40]. Yontma Taş: XI. yapı katında obsidiyen okuçları bulunmuştur [Karaca 1985:40]. Sürtme Taş: Siyah renkli; eşkenar dörtgen biçimli; üstünde şematik bir bitki motifi taşıyan bir taş mühür ele geçmiştir [Karaca 1985:40]. Kemik/Boynuz: XI. yapı katında; hayvan kemiklerinden değişik tiplerde bızlar saptanmıştır [Karaca 1985:40]. XII. katta bulunan ve boynuzdan yapılan çekiç ilginçtir; sap deliğine dik açılan ikinci bir delik; sapın sabitleştirilmesini sağlamaya yaramaktadır [Karaca 1985:40]. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: Kazı başkanı Ö. Karaca'ya göre; XII. yapı katının çanak çömlek özellikleri; Arslantepe (Malatya) VII ile benzerlikler göstermekte; taş mühür ise yine aynı bölgede yer alan Değirmentepe örneklerini çağrıştırmaktadır. |
