©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi


Sürük Mevkii

Çizimler için tıklayın...

maps

Fotoğraflar için tıklayın...

Sürük Mevkii
Türü:
Höyük
Rakım:
440 m
Bölge:
Güneydoğu Anadolu
İl:
Adıyaman
İlçe:
Samsat
Köy:
Araştırma Yöntemi:
Yüzey Araştırması
Dönem:
Çanak Çömlekli

     


Yeri: Adıyaman il merkezinin güneyinde; Eski Samsat İlçesi'nin kuzeydoğusunda bulunmaktadır.
Konumu ve Çevresel Özellikleri: Sürük Mevkii denen yerleşme yeri; Atatürk Barajı'nın oluşturduğu gölün sınırında; günümüzde baraj gölüne; göl olmadan önce eski Fırat Nehri'ne kavuşan ve mevsimlik bir dere olan Alikan diğer adıyla Gevrik Deresi'nin batı yakasında; Gazikumca kırmaları adı verilen ve 450-500 rakımlarında olan terasın doğusunda yer almaktadır. Hemen altında tatlı su kaynağı vardır. Yerleşme yerinin boyutları çanak çömlek dağılımına göre ölçülmüştür. Kuzey-güney istikametinde 130; doğu-batı istikametinde 90 m olan küçük bir höyüktür. Kültür dolgusunun kalınlığı saptanamamıştır. Özellikle Samsat çevresinin; çakmaktaşı yatakları açısından çok zengin olduğu söylenebilir. Fırat Nehri'ne yakınlığı ve çevresindeki verimli tarlaları ile bu mevkii; küçük bir köy yerleşmesi için elverişli şartlar taşımaktadır.
Tarihçe:
Araştırma ve Kazı: İlk defa 1977 yılında M. Özdoğan başkanlığında; İstanbul Üniversitesi; Edebiyat Fakültesi öğretim üye ve yardımcılarından oluşan bir ekip tarafından; Aşağı Fırat Projesi çerçevesinde tespit edilmiştir. Bu ilk toplamada höyükte Klasik sonrası; Klasik dönem ve Demir Çağ'a ait çanak çömlek parçaları toplanmıştır [Özdoğan 1977:124]. Araştırma başkanı ele geçen yontma taş endüstrisinin ise Neolitik Çağ ağırlıklı olabileceğine dikkat çekmektedir. 1982-1984 yılları arasında ise Bryn Mawr College tarafından yürütülen ve Sürük Mevkii'nden 2 km uzakta olan Gritille kazısı sırasında; Gritille civarındaki buluntu yerlerini saptamak amacıyla yapılan yüzey araştırması sırasında tekrar ziyaret edilmiştir. Bu araştırmada höyük yüzeyinden yapılan toplama sistemli bir şekilde uygulanmıştır. Yöntem olarak R. Whallon tarafından Keban yüzey araştırmasında küçük höyüklere uygulanan toplama sistemi tercih edilmiştir. Höyüğün üstünde 10x10 m'lik boyutta kareleri olan üç şerit halinde kontrollü toplama yapılarak; yerleşmelerin hangi çağda höyüğün ne tarafında olduğu anlaşılmaya çalışılmıştır. Stein tarafından uygulanan bu sistemle Neolitik Çağ'a tarihlenen saman katkılı çanak çömlek parçaları ile eski yontma taş endüstrinin höyüğün güneybatı diliminde yoğunlaştığı saptanmıştır. Böylelikle Sürük Mevkii'nde Neolitik Çağ kazısı yapmayı düşünecek ekiplere; açma yerlerinin seçimi için yol gösterilmiştir [Stein 1992:şek.2].
Tabakalanma: Sürük Mevkii'nde; gerek Özdoğan gerekse de Stein başkanlığında yürütülen yüzey toplamaları sonucunda; Çanak Çömlekli Neolitik Çağ; Demir Çağı; Klasik; Hellenistik; Roma; Ortaçağ/Bizans ve Ortaçağ sonrası yerleşmelerin olduğu saptanmıştır. Gene de kesin tabakalanma ancak kazı sonucunda ortaya çıkacaktır.
Buluntular: Çanak Çömlek: Özellikle Stein ve ekibi Gritille ile ilişkili olduğu için Neolitik Çağ çanak çömleklerini ayrıntılı bir şekilde araştırmışlardır. Bu çağa tarihlenen çanak çömlek parçalarının el yapımı; saman ve mineral katkılı; çoğunlukla kırmızımsı sarı yüzey renkli; açkılı ve daha az sayıda kahverengi renkli; hafif açkılı maldan yapıldıkları anlaşılmıştır. Kaplar olasılıkla açık havada muntazam olmayan bir şekilde pişirilmiştir. Hamur cidarları özde gri renktedir. Biçimler olarak düz veya hafif dışa dönük ağızlı çömlek biçimleri çoğunluktadır. Yukarı dönük tutamaklar vardır [Stein 1992:şek.3]. Yontma Taş: R. Davis ve T. van Zandt tarafından incelenen yontma taş endüstrisinde yerleşme yerinin kuzeybatısındaki kireçtaşı tabakaların içinde bulunan ince gözenekli kahverengi renkli çakmaktaşı topanlar kullanılmıştır. Uçlar; deliciler gibi yonga üzerine yapılan aletlerin varlığına karşıt dilgiler çok az sayıdadır [Stein 1992:şek.4].
Kalıntılar:
Yorum ve tarihleme: Sürük Mevkii'nde yüzeyden toplanan az sayıdaki Neolitik Çağ çanak çömlek parçalarının mal; fırınlama ve biçim açısından; aynı yörede Fırat Nehri'nin karşı kıyısındaki Kumartepe yerleşme yerinde bulunan çanak çömleklere benzediği ileri sürülmektedir. Stein aynı yerleşme yeri ile olan benzerliklerin yontma taş endüstrisinde de olduğunu bildirmektedir. Stein; bu benzerliklere dayanarak; Sürük Mevkii ile Kumartepe Neolitik Çağ yerleşmelerinin çağdaş olduğunu kabul etmekte ve her iki yerleşme yerini Amik Ovası A ve B evreleri ile hem zamanlı olarak; MÖ 6. bin yılın ilk yarısına tarihlemektedir.


Liste'ye