|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Takyan Tepe |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Höyük |
|
Rakım:
|
376 m |
|
Bölge:
|
Güneydoğu Anadolu |
|
İl:
|
Şırnak |
|
İlçe:
|
Silopi |
|
Köy:
|
Buğdaylı |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Yüzey Araştırması |
|
Dönem:
|
İlk |
|
|
|
  |
|
| Yeri: Şırnak il merkezinin güneyinde; Silopi İlçesi'nin 10.7 km güneybatısında; Buğdaylı (Nerivan) Köyü'nün yaklaşık 2 km güneydoğusunda; Şurik Deresi'nin doğusunda yer almaktadır. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Takyan Tepe adı verilen höyük; Silopi Ovası'nda; Şurik Deresi'nin kıyısında; 15 m yüksekliğinde; doğu-batı yönünde 350 m; kuzey-güney yönünde 680 m ölçülerinde daire biçimli bir tepedir. Yerleşmenin 12 hektarlık bir alanı kapladığı söylenmektedir. Çevresi verimli topraklar ile kaplıdır. Höyüğün yer aldığı Silopi Ovası; yıllık yağış ortalaması 40-50 cm olan; su açısından zengin bir kuşaktadır. Dicle Nehri; Cudi Dağı'nı derin vadiler oluşturarak geçtikten sonra; Silopi Ovası'nı kuzeydoğudan gelen Habur Çayı ile birlikte sulamaktadır. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: G. Algaze başkanlığında;1988-89 yılları arasında; ileride Silopi Barajı'nın suları altında kalacak olan alanda yapılan Güneydoğu Anadolu Projesi kapsamındaki yüzey araştırmaları sırasında bulunmuştur. Höyüğün yüzeyindeki buluntular sistemli bir şekilde toplanmıştır. Halaf Dönemi bulguları ise tepenin yalnız üstünden değil yamaç ve eteklerinden de ele geçmiştir. Bu dönem parçalarının yoğunluğu; burada büyük bir Halaf yerleşmesinin varlığına işaret etmektedir. Silopi Ovası'nda saptanan diğer Halaf Dönemi yerleşmelerinin konumlarına bakıldığında; Takyan'ın merkez durumunda olduğu belirlenmektedir. Yerleşme 2004 yılında G. Kozbe ve ekibi tarafından Şırnak İli Cizre-Silopi İlçeleri Yüzey Araştırması kapsamında tekrar ziyaret edilmiştir. |
| Tabakalanma: Kazı yapılmadığı için tam tabakalanmaması bilinmemekle birlikte şimdilik; yalnızca yüzey toplamasıyla; Halaf ve Obeid Kalkolitik Çağ kültürlerinin yanı sıra; DÇ ve daha geç dönemlere ait parçaların varlığından; bu yerleşmede birkaç tabakanın olduğu söylenebilir. |
| Buluntular: Çanak Çömlek: Yerleşmede; Silopi Ovası'nın Halaf Dönemi çanak çömleğini; hem mal hem de biçimsel özellikleri ile açıklayabilecek çok sayıda parça bulunmuştur. Takyan Tepe'de bulunan Halaf Dönemi boyalılarının hamuru; Kuzey Suriye ve Güneydoğu Anadolu'daki diğer Halaf yerleşmelerinde bulunanların hamurlarına benzemektedir. İnce hamur olarak vasıflandırabileceğimiz bu hamura; katkı maddesi olarak; bitki lifi gibi organik maddeler; çok ince kum tanecikleri gibi inorganik maddeler konmuştur. Hamurun rengi kilin rengine ve pişirme derecesine göre değişmektedir. Genelde açıkkahve; devetüyü; kırmızımsı devetüyü renklerin var olduğu görülmektedir. Bazı boyalı kaplara önce; devetüyü ve pembemsi renkli astar sürülmüştür. Üzerlerine; kahverengi; kırmızı boya ile bant; içi çizgili baklava dilimi motifler uygulanmıştır. Biçimlerde; yuvarlak gövdeli; yarı küresel gövdeli ve yayvan düz gövdeli kaseler izlenmektedir [Togul 1996:41]. G. Kozbe ve ekibi tarafından 2006 yılında tekrar ziyaret edilen yerleşme bir kez daha incelenerek yüzey malzemesi toplanmıştır [Kozbe 2008:179]. Diğer: Çanak çömlek parçalarının yanısıra metal cürufu; çanak çömlek cürufu; çakmaktaşı alet; ezgi taşı; taş kap; söve taşı; kemik; ortası delik yuvarlak taşlar; dibek taşı; obsidiyen ve taş boncuk vardır [Kozbe 2004]. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: Gerek Takyan; gerek Silopi Ovası'ndaki diğer Halaf Dönemi yerleşmeleri; bu kültürün Güneydoğu Anadolu bölgesindeki uzantısını açıklayacak; bu konuda yeni bilgiler verebilecek niteliktedir. Olasılıkla toplumsal düzen açısından bazı fikirler ortaya atılabilir (Takyan'ın boyut ve diğer özellikleri ile ovanın merkez yerleşmesi olduğunun ileri sürülmesi gibi). Belki de Takyan; devamlı oturulan bir merkez; çevredeki diğer küçük yerleşmeler ise hayvancılıkla geçinen küçük Halaf toplulukları için geçici bir konaklama yeri olmuştur. Takyan Tepe'nin; çanak çömlek buluntularına; özellikle boyalı örneklerine bakarak; Orta Halaf Dönemi sonu; Son Halaf Dönemi başına tarihlenebileceği ileri sürülebilir. Höyüğün kuzeydoğu çeyreğinde; dar bir alanda; Obeid Dönemi'nde yerleşildiği de saptanmıştır. G. Kozbe'nin 2004 yılı yüzey araştırmalarına göre Halaf; Obeid; Son Kalkolitik; Nineve V; Erken ve Geç Assur dönemleri tespit edilmiştir. |
