|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Tıkalı Mağara |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Mağara |
|
Rakım:
|
m |
|
Bölge:
|
Akdeniz |
|
İl:
|
Hatay |
|
İlçe:
|
Samandağ |
|
Köy:
|
Mağaracık |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
OP |
|
|
|
  |
|
| Yeri: Antakya il merkezinin güneybatısında; Samandağ İlçesi'nin kuzeybatısında Mağaracık Köyü civarında; Merdivenli Mağara (1. Mağara) ile 2. Mağara arasında; ama onlara nazaran daha yüksekte yer almaktadır. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Mağaranın ismi Muzaffer Şenyürek ve Enver Yaşar Bostancı tarafından; ağızına kadar molozla dolu olduğu için verilmiştir. Tavanına kadar dolmuş olması sonucunda; mağara ağzının üç ayrı giriş gibi görüldüğü; iç kısımda ise bu ağızların birleşerek mağaranın geniş bir oturma alanına sahip olduğu iddia edildiyse de yapılan kazıda gene de orta kısımda 3.5 m'de; batı kısımda ise 7.5 m'de mağaranın son bulduğu anlaşılmıştır. Olasılıkla sığ bir mağaradır. Gene araştırmacılar tarafından mağaranın deniz seviyesinden 83 m yüksekte olduğu belirtilmektedir. Tıkalı Mağara'nın biraz yukarısında kayaya oyulmak suretiyle meydana getirilen bir su yolunun varlığı da ilginçtir. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: 1958 yılında; Antakya Bölgesi'nde özellikle Samandağ İlçesi yakınlarında araştırma ve kazılar yapan Muzaffer Şenyürek ve Enver Yaşar Bostancı tarafından bulunmuş o yıl ilkbahar aylarında mağaranın ancak ağız kısmında küçük bir kazı yapılabilmiştir. 1958 yılında sonbahar aylarında ise bu kazı çukurunun bitişiğinde ve batısında açılan 4.7x4 m boyutlarında yeni açma ile kazı alanı büyütülmüştür. Buna karşılık 1959 yılı kazı döneminde; ancak eski kazılan çukurların kuzey ve doğusunda yeni açmalar açılabilmiştir. Bu yeni açmaların boyutları ise verilmemektedir. Mağaranın tabakalanması konusunda; kazı başkanları mağarada tek tabakanın olduğunu ve Orta Paleolitik Çağ özellikleri taşıyan yontma taş alet ve artıkların günümüz yüzeyinden 145-180 cm derinlikte çıkmaya başladıklarını aktarmaktadır. Üstte yer alan ve Paleolitik Çağ açısından olasılıkla verimsiz olan bu tabakanın mağara tavanının çeşitli sebeplerle çökmesinden kaynaklanan molozlarla dolu olduğu anlaşılmaktadır. Bu moloz tabakasının alt kısımlarında Roma Çağı'na ait künklerin bulunuşu; molozların günümüze yakın bir zamanda oluştuklarını göstermektedir. Altta yer alan Paleolitik Çağ tabakasının kalınlığı ise Şenyürek'e göre 135-145 cm arasında değişmektedir. İçinde yer yer kırmızı toprak ceplerde bulunan sarı renkte toprağa sahip olan Paleolitik tabakada kalker çimentosu oluşumları da görülmektedir. Paleolitik tabakanın en altında; içinde fosil memeli hayvanlara ait kemik ve dişler; yontma taş aletler ve ocak izleri görülen; çok sertleşmiş kalın bir tabana rastlanmış ve kazı güçlüğü çekildiğinden kazıya bu kısımda son verilmiştir. Bu şekilde ana kayaya ulaşılamadığı anlaşılmaktadır. Kazı başkanları bu konuda en ufak bir ipucu vermemektedirler. 2008 yılında E. Güleç ve ekibi tarafından Üçağızlı Mağarası'nda ele geçirilen taş aletlerin hammadde kaynaklarının tespiti amacıyla yapılan yüzey araştırmasında Yayladağı yolu üzerinde Sebenoba Köyü'nün güneydoğusunda yer alan teraslarda karbonat çökelleri içinde 30-10 cm arasında değişen boyutlarda çakmaktaşı yumrularına rastlanmıştır. Bunlar Üçağızlı Mağarası'nın öncül üst paleolitik tabakalarında, Üçağızlı II mağarasında ve Çevlik'te yer alan Merdivenli, Tıklalı Mağaraları'nda sıkça kullanılmıştır [Güleç et al. 2010: 366]. |
| Tabakalanma: |
| Buluntular: Tıkalı Mağara'nın kazı sonucunda gün ışığına çıkarılan ve Orta Paleolitik Çağ'a tarihlenen yontma taş alet endüstrisi; Anadolu'da Paleolitik Çağ'a tarihlenen yerleşme yerleri arasında ayrıntılı bir şekilde incelenen endüstriler arasındadır. Alet ve artıkların çoğunluğu sileksten yapılmıştır. Özellikle yongalar arasında sert kum taşından yapılanların olduğu da saptanmıştır. Buluntularda patina renklerin farklı farklı oluşunu; kazıyı yönetenler çakmaktaşı yumrularından çok çakmaktaşından çakılların kullanışına bağlamaktadırlar. Genelde Levalloiso-Moustérien tipte işlenmiş aletler görülmektedir. Endüstride yongalar ve dilgiler daha fazladır. Bulunan küçük boyutta alet tiplerini ayrıntıya girmeden özetlersek; uçlar; yan kazıyıcılar; uç kazıyıcılar; kalemler; deliciler; bıçaklar ve satırların var olduğu görülmektedir [Şenyürek 1958b:lev.I;II;IV-VII ve Şenyürek 1959a:9-22; lev.I-XIV]. Pek kemik alet bulunamamıştır. Şenyürek ele geçen yontma taş endüstrinin; Avrupa tipolojisinde Moustérien'e yaklaşmakla beraber daha çok Levalloisien karakterde; Filistin'e göre ise üst Levalloiso-Moustérien endüstrisinin benzeri olduğuna işaret etmektedir. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: |
