|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Tilkitepe |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Höyük |
|
Rakım:
|
1650 m |
|
Bölge:
|
Doğu Anadolu |
|
İl:
|
Van |
|
İlçe:
|
Merkez |
|
Köy:
|
Merkez |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
İTÇ III İTÇ I |
|
|
|
  |
|
| Yeri: Van il merkezinin 7 km güneybatısında; Van Kalesi'nin 4 km güneyinde; günümüzde kısmen havaalanı olarak kullanılan Şamramaltı Düzlüğü'ndedir. Van Gölü kıyısından yaklaşık 1 km uzaktadır. Günümüzde; Van Havaalanı'nın sınırları içerisindedir. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Havalanının eski yapıları tarafından kısmen tahrip edilen höyüğün 55 m çapında 6-7 m yüksekliğinde olduğu bildirilmektedir. Günümüz göl seviyesinden 9-10 m yükseklikte hafif oval biçimli küçük bir höyüktür. Buraya ilk gelenlerin; olasılıkla gölün hemen kenarında yerleşimlerini kurdukları tahmin edilmektedir. Olasılıkla bu yere yakın bir pınarın; yerleşiklerin su ihtiyacını karşıladığı sanılır. Günümüzde; çevresinde su kaynağı veya dere bulunmamaktadır. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: Türkiye arkeolojisinde ilk kazılan höyüklerden biri olan Tilkitepe'nin kazı tarihçesinde; üç dönemin olduğu görülmektedir: 1899 yılında; Alman Lehmann-Haupt'un araştırma gezisi ile ilgili olarak; W. Belck yönetiminde; kuzey-güney doğrultusunda; 6-10x25 m ölçüsünde bir açma ile ilk dönem kazıları gerçekleşmiştir. Belck; bu açmada çok sayıda insan iskeleti bulması üzerine bir tümülüs kazdığı sonucuna varmıştır. Amerikalı E.B. Reilly tarafından gerçekleştirilen ikinci dönem kazısı ise 1937 yılında yapılmıştır. Höyüğün ortasına yakın bir yerde açılan açmada yerleşme yerinin ancak tabakalanması saptanabilmiştir. Bu kazıdan iki yıl sonra; C. Kınay başkanlığında; K. Lake ve S. Lake yönetiminde yapılan 1939 yılı kazısında ise; 4 tabaka saptanmıştır. Birçok araştırmacının ilgi alanı olan ve birkaç defa kazılan Tilkitepe Höyüğü; sonraları yörede Urartu Dönemi araştırmaları yapan A. Erzen'in dikkatini çekmiştir. Bu bilim adamı tarafından yapılan yüzey toplamalarında; özellikle Halaf Dönemi'ne ait yeni boyalı kap parçaları toplanmıştır. Tilkitepe'de yapılan kazılar; çok sınırlı bir bilgiyle bilim dünyasına sunulmuş; buna karşılık M. Korfmann bu araştırmalar ile ilgili birçok bilgiyi derleyerek ve buluntuları tekrar inceleyerek yerleşme yerinin anlaşılmasına; Anadolu arkeolojisindeki yerinin saptanmasına ön ayak olmuştur [Korfmann 1982]. |
| Tabakalanma: Reilly tarafından üç olarak belgelenen tabaka sayısı; M. Korfmann'ın son kazı sonuçları değerlendirmesi ile dörde çıkmıştır. Reilly ve Korfmann; I. tabakayı İlk Tunç Çağı'na tarihlemektedir. Höyüğün karşılaştırmalı tüm tabakalanması için bak: Harmankaya et al. 1998:Tilkitepe. |
| Buluntular: Mimari: Höyüğün üstünde yer alan I. tabakada yuvarlak evlerin var olduğu iddia edilmektedir [Korfmann 1982:227]. Olasılıkla bunlar taş temelli kerpiç yapılardır. Bu yapılar hakkında somut plan ve bilgiler yoktur. Çanak Çömlek: İlk Tunç Çağı'na tarihlenen I. tabakada; Karaz/Erken Transkafkasya/Kura-Aras malı olarak tanımlanan saman katkılı; kaba hamurlu; siyah-kırmızı-gri astarlı ve açkılı malın yanısıra; M. Korfmann tarafından Tilkitepe malı olarak isimlendirilen mal bulunmaktadır. Tilkitepe malı saman katkılı hamuru ve kalın dalgalı bant boya bezemeli bir maldır [Korfmann 1982:175. şek.9]. Bu her iki mal grubundan olasılıkla Tilkitepe yerel malının tarih sahnesine biraz daha önce ortaya çıktığı ileri sürülmektedir. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: Tilkitepe'nin kazı bulguları; yayınlarının eksik ve yetersiz olmasına rağmen; Doğu Anadolu Bölgesi arkeolojisinde uzun yıllar yol gösterici bir kimlik taşımıştır. Van yöresi kronoloji tablosunda [Korfmann 1982:tablo 2] I. tabaka; MÖ 4. bin yılın sonunda başlatılmakta ve MÖ 3. bin yıl içinde devam ettirilmektedir. O. tabaka ise 3. bin yıldan MÖ 2. bin yıla geçiş görülmektedir. |
