|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Üçtepe / Kerh |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Höyük |
|
Rakım:
|
614 m |
|
Bölge:
|
Güneydoğu Anadolu |
|
İl:
|
Diyarbakır |
|
İlçe:
|
Bismil |
|
Köy:
|
Üçtepe |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
İTÇ III |
|
|
|
  |
|
| Yeri: Diyarbakır il merkezinin 40 km güneydoğusunda; Bismil İlçesi'nin 10 km batı-güneybatısında; günümüzde Üçtepe olarak ismi değiştirilen eski Kerh ya da Kerh-i Dicle Köyü'nün hemen (200-300 m) batısındadır [Sevin 1990:res.2]. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Dicle Nehri'nin kollarından Göksü Çayı'nın batı kıyısındaki höyük; konglemeratik yükselti üzerinde yer almaktadır. Bu doğal tepe ile beraber 44 m yüksekliğindedir. Boyut olarak 200x180 m boyutları verilmektedir [Sevin 1990:103-104]. Göksü Vadisi'ne hakim noktada olan höyük; güneyden kuzeye doğru giderek alçalan oval bir tepe görünümündedir. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: 1865 yılında J.G. Taylor tarafından; kireçtaşından yapılmış Asur stellerinin varlığı ile bilim dünyasına tanıtılan yerleşme yeri; 1987 yılında V. Sevin yönetiminde tekrar araştırılmış ve yazılı belgelerde adı geçen antik Tuşha ya da Tidu kenti olabileceği düşüncesi ile 1988 yılından itibaren kazılmaya başlanmıştır. V. Sevin'in kazıları 1992 yılına kadar sürmüş; bölgenin siyasi olayları yüzünden kazı yeri bu tarihten sonra terkedilmiştir. |
| Tabakalanma: Höyükte yapılan sistemli yüzey toplamasında Halaf Dönemi'nden (Kalkolitik Çağ) Geç Hellenistik Dönem'e kadar yerleşim gördüğü anlaşılmıştır. Kazıda ise özellikle Yeni Asur Dönemi'ne ait tabakalar önemli bulgular kazandırmıştır. Kazı; biri kuzey üçü de doğu yamaçta olmak üzere dört yerde yürütülmüştür. İlk Tunç Çağı tabakalarına ancak XII no'lu yamaç açmasında inilebilmiştir. V. Sevin bu tabakaları 12 ve 13. tabaka olarak isimlendirmektedir. |
| Buluntular: Mimari: 12. yapı katında 80 cm kalınlığında; günümüze 80 cm yüksekliğinde gelen ve 4 m uzunluğunda kerpiç duvar saptanmıştır. Açılan kısmın basamaklı açma oluşundan nasıl bir yapıya ait olduğu tam anlaşılmamıştır. 13. yapı katında ise iki pitos/küp ele geçmiştir. Çanak Çömlek: Üçtepe'nin bu yapı katlarında yörede yalın mal; metalik mal/taş mal adıyla bilinen mallarından tüm kaplar ve parçalar elde edilmiştir [Sevin 1994:res.14/1-8; res.16/5-6]. Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde portakal renkli mal olan tanıtılan; çark yapımı; portakal renkli hamurlu; portakal renk yüzeyli; açkılı mal türünden de çok sayıda ayak parçası bulunmuştur [Sevin 1994:res.15/1-7]. Aynı mal grubunun özellikleri taşıyan; diğerlerinden farklı olarak ağızda bir kuşak şeklinde daha koyu bir renk taşıyan kaplar da elde edilmiştir. Sevin bu tip malın; Üçtepe'nin OTÇ yapı katlarında da var olduğunu en eski örneklerin; bu yapı katında başladığını söylemektedir [Sevin 1994:404]. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: V. Sevin; 12 ve 13. yapı katlarını İlk Tunç Çağı'nın son evresine (İTÇ III) tarihlemekte; bazı malların varlığından yörede İlk Tunç Çağı'ndan Orta Tunç Çağı'na geçişin kesintisiz olduğunu belirtmekte [Sevin 1994:404] ve bu çağa ait yerleşimlerin Dicle yöresinde yoğun olduğuna işaret etmektedir. |
