|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Zeytinlibahçe Höyük |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Höyük |
|
Rakım:
|
490 m |
|
Bölge:
|
Güneydoğu Anadolu |
|
İl:
|
Şanlıurfa |
|
İlçe:
|
Birecik |
|
Köy:
|
Mezraa |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
|
|
|
|
  |
|
| Yeri: Şanlıurfa il merkezinin batısında; Birecik'in yaklaşık 3 km güneyinde; Mezraa Köyü'nün 1.4 km kuzeyindedir. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Höyük; 31 m yüksekliğinde oval biçimli bir tepedir [Deveci-Mergen 1999b:şek.2]. Kuzey-güney yönünde 190 m; doğu-batı yönünde 140 m boyutlarındadır. 2.6 hektarlık bir yerleşim sahasına sahip olan yerleşme deniz seviyesinden yaklaşık 340 m yüksekliktedir. Tarım arazilerinin içinde yükselen höyüğün doğusundan Fırat'a paralel uzanan bir yol geçmektedir. Yerleşmenin etekleri tarım yapmak amacıyla kesilmiştir. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: İlk olarak G. Algaze tarafından saptanmıştır. 1998 yılında; A. Deveci ve Y. Mergen tarafından incelenmiştir [Mergen-Deveci 1999b:98-99]. 1999 ve 2000 yıllarında; ODTÜ TAÇDAM koordinatörlüğünde sürdürülen Ilısu ve Karkamış Karkamış Baraj Gölleri Altında Kalacak Arkeolojik ve Kültür Varlıklarını Kurtarma Projesi kapsamında M. Frangipane başkanlığındaki bir ekip tarafından kazılmıştır. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanmış tescilli arkeolojik sit alanları listesinde yer almaktadır. |
| Tabakalanma: Höyükte Geç Kalkolitik'ten Ortaçağ'a kadar süren bir yerleşmenin varlığını gösteren buluntular saptanmış ve yaklaşık MÖ 3500 yıllarından MS 13. yüzyıla kadar yerleşim gördüğü anlaşılmıştır. Yerleşme başlıca üç dönemde iskan edilmiştir: Geç Kalkolitik (Orta Urukların gelişi), İlk Tunç sonu ve Orta Tunç başı (surla çevrili kale). Alanda Roma/Bizans kalıntıları da vardır ve yüzey araştırmaları Halaf Dönemi ve Demir Çağı'nda da iskan edildiğini göstermektedir [http://cat.une.edu.au/page/zeytinli%20bahce%20hoyuk, 10.11.2009, 15:14]. |
| Buluntular: Mimari: Açma B 8 ve C 6-7'de; tümü İTÇ I'e tarihlenen 12 iskan tabakası bulunmuştur. En yeni tabaka bir oda ve oldukça bozulmuş bir döşemeyle temsil edilirken; ikinci yapı tabakasına ait sıvalı kerpiç duvarları olan iki oda ve geniş kerpiç bir platform ortaya çıkarılmıştır. Aşağıdaki tabakalarda da benzer yapım ögelerine sahip fakat anıtsal karakterli yapılar tespit edilmiştir. Büyük kare odalara sahip bu yapıların 1.3 m kalınlığındaki duvarları bazen kerpiçle kalınlaştırılmıştır. Erken evrenin duvarlarına göre daha büyük kerpiç tuğla ve sağlam taş temeller kullanılmış; yapılar yamacın eğimi takip edilerek teraslanmıştır. Tabaka 3'deki yapıların altına; sağlam bir altlık oluşturma ve yeni yapıları desteklemek amacıyla; dev bir kerpiç platform ya da temel inşa edilmiştir. Bu platformun altında; birbirinden dar bir koridor veya yolla ayrılmış; beyaz sıvalı duvarları ve tabanı olan iki kare oda bulunmuştur. Odanın merkezinde; tabana gömük; yuvarlak bir ocak ve ocakla ilişkili iki küçük ve alçak çukur vardır. Bu iki odanın altında; aralarında boşluk olmayan üç oda daha vardır. Tabaka 6'da; içinde yuvarlak bir fırın; seki; küçük havuz gibi mutfak olduğunu düşündüren elemanlar bulunan bir oda yer almaktadır. C 6'da sürdürülen 2000 yılı çalışmalarında ise; olasılıkla savunma amaçlı; iki farklı zamana/evreye tarihlenen oldukça sağlam duvarlar saptanmıştır. B 8'de ince kerpiç duvarlı; düzensiz taş temelli domestik mekanlar ortaya çıkarılmıştır [Frangipane-Bucak 2001:67-71] [Frangipane et al. 2002:41-46]. Çanak Çömlek: Bezeksiz basit mallar; yüksek ayaklı çanaklar/meyvelikler; saklı astar bezemeli boyunlu çömlekler; kaideli boyunlu çömlekler; kısa ve geniş boyunlu çömlekler; geniş ağız kenarlı ve dışbükey gövdeli saklı astar bezemeli küresel çanaklar; gövdesinde geniş bantlar bulunan yüksek kalın ayaklı çanaklar; az sayıda cyma recta kaplar; üç-ayaklı çömlek parçaları; yivli ağız kenarlı çömlekler ve oluklu çanaklar ele geçmiştir [Frangipane et al. 2002:45-46]. İnsan Kalıntıları ve Mezarlar: Mutfak olarak kullanıldğı düşünülen odanın kuzeybatı köşesindeki seki üzerinde bir bebek mezarı bulunmuştur. Bir çömleğin içine koyulmuş ve ağzı ters dönmüş bir meyvalık ile kapatılmıştır [Frangipane-Bucak 2001:70]. Hayvan Kalıntıları: Yapılan kemik analizleri sonucunda; at; inek; keçi; domuz ve köpek gibi evcil hayvanlar ve az miktarda geyik; yaban domuzu; kaplumbağa ve gazel gibi yabani türlerin varlığı kanıtlanmıştır [Frangipane et al. 2002:54-56]. Diğer: Başı ve gövdesi derin çizi bezeme ile süslü bir fildişi iğne ve başsız bir bakır iğne ele geçmiştir. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: |
