|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Aphrodisias - Pekmez |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Höyük |
|
Rakım:
|
500 m |
|
Bölge:
|
Ege |
|
İl:
|
Aydın |
|
İlçe:
|
Karacasu |
|
Köy:
|
Geyre |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
Çanak Çömlekli |
|
|
|
  |
|
| Yeri: Aydın İli; Karacasu İlçesi'nde yer alır. Aphrodisias antik kentinin içinde Pekmez Höyük; Kuşkalesi ve Akropolis adlarıyla bilinen üç yer; prehistorik dönemlerden itibaren iskan görmüştür [Joukowsky 1986:19;482-483]. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Aphrodisias; Büyük Menderes Nehri'nin güney kollarından birinin verimli vadisinde; kuzeyindeki Babadağ nedeniyle korunaklı bir bölgede yer alır. Klasik dönem kalıntılarıyla tanınan Aphrodisias antik kentinin güneydoğusuna rastlayan bölgedeki iki höyükten biri Akropolis; diğeri Pekmez Höyük/Tepe olarak bilinir. Prehistorik yerleşmelere ait dolgular; Pekmez Höyük'te tespit edilmiştir. Pekmez Höyük; yaklaşık 13 m yükseklikte ve 125 m çapındadır (taban çapı) [Joukowsky 1986:19; 1989:225]. Ovanın güneyinde üçüncü bir prehistorik yerleşme yeri ise Kuşkalesi'dir. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: 1826'da Laborde; 1835'de Texier; 1840'da Fellows; 1871-72'de Seiff; 1872'de Davis ve 1894'de Deschamps; 1904'de Paul Gaudin tarafından ziyaret edilmiştir [Madran 1989: 229-233]. 1960'lı yıllardan beri K. Erim tarafından yürütülen Aphrodisias antik kenti kazıları sırasında; kentin Helen öncesine ait uygarlık kalıntılarının/izlerinin saptanması amacıyla aynı bilim adamı başkanlığında; 1962'de J. Bordaz; 1966'da S. Page; 1967-72 yıllarında B. Kadish; 1973-74 yıllarında R. Marchese 1975-83 yıllarında M.S. Joukowski yönetiminde; hem Pekmez Höyük hem de Akropol Höyüğü'nde kazı ve değerlendirme çalışmaları yapılmıştır. Joukowski tarafından yapılan çalışmalar kazıdan çok malzeme değerlendirilmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Pekmez Höyük'te iki; Akropol'de yedi küçük açma açılmıştır. Ayrıca yine antik kent sınırları içindeki Kuşkalesi Mevkii'nde de İlk Tunç Çağı malzemesi bulunmuştur. Gerek Pekmez gerek Akropol tepesindeki kazı; olağan olarak üstteki Klasik Dönem kalıntıları yüzünden daha çok sondaj tipinde gerçekleşmiştir. Joukowski yönetimindeki çalışmalar dışında daha önceki kazıların ancak ön raporlarından bilgi edinilmektedir. 1992'den sonraki kazı çalışması R.R. Smith başkanlığında yapılmaktadır. Bu son dönem kazıları şimdilik kentin Roma Dönemi yerleşmesini aydınlatmaya yöneliktir. |
| Tabakalanma: Aphrodisias'taki ilk yerleşme Son Neolitik Çağ'da; Pekmez Höyük ya da Pekmez Tepesi olarak bilinen höyükte görülür. Aynı yerde; Son Neolitik'i Son Kalkolitik; İlk Tunç ve Orta Tunç Çağı tabakaları izler. Akropolis ve Kuşkalesi'nde ise en erken yerleşmeler İlk Tunç Çağı ile başlar; Orta Tunç Çağı ile devam eder. Son Tunç ve Demir Çağı yerleşmeleri ise yalnızca Akropolis'te görülür. Akropolis; Kuşkalesi ve Pekmez Höyük'te kazılan alan toplam 803 metrekaredir. Ana toprağa ise yer suyunun yükselmiş olması nedeniyle her üç yerde de ulaşılamamıştır [Joukowsky 1986:47; 1989:225 dipnot 1]. |
| Buluntular: Çanak Çömlek: Aphrodisias'taki en erken yerleşme olan Pekmez Höyük'teki Son Neolitik Çağ; yalnızca çanak çömlekle bilinir. Neolitik çanak çömlek el yapımıdır; %59'u astarlıdır; çoğunluğu kırmızıdır; bunları sırasıyla kızıl-kahve ve siyah renkliler izler; %58'i açkılı ve üstü sıvazlanmıştır. Bezeme olarak kazı bezemelere rastlanır; boya bezeme yoktur. Kap biçimlerinde çanaklar egemendir; dışa açılan çanaklar; dik ağızlılar gibi çeşitleri mevcuttur. Boyutlar; genellikle küçüktür [Joukowsky 1986:348]. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: Aphrodisias'taki en erken yerleşmenin izleri; Pekmez Höyük'teki Son Neolitik Çağ çanak çömleklerinden bilinmektedir. 14C tarihlemesi yoktur; ancak Hacılar Son Neolitik çanak çömlekleriyle; özellikle Hacılar VII ile yapılan karşılaştırmalarla; Pekmez Höyük'teki ilk yerleşme için MÖ 5.800'ler; 6. binin başları önerilmektedir [Joukowsky 1986:430-482; 1989:226; dipnot 6; Yakar 1991:177.]. |
