|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Biris Mezarlığı |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Dağınık Buluntu Yeri |
|
Rakım:
|
580 m |
|
Bölge:
|
Güneydoğu Anadolu |
|
İl:
|
Şanlıurfa |
|
İlçe:
|
Bozova |
|
Köy:
|
Merkez |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
Çanak Çömleksiz |
|
|
|
  |
|
| Yeri: Şanlıurfa il merkezinin kuzeybatısındaki Bozova İlçesi'nin yaklaşık 2 km güneyinde; Küçük Gölbaşı mevkiinde; günümüzde yapay olarak oluşturulan bir sulama gölünün batı kenarındaki kayalık bayırın üzerindeki alandadır. Biris Köyü'nün 4.5 km kuzeybatısındadır. Kodu U 51 / 1. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Bu buluntu yerinin olduğu kısmen kayalık yamacın üstündeki 120x25 m boyutlarındaki höyüğün; tepe üstü ve doğu yamacı; yakındaki Biris Köyü'nün mezarlığı olarak kullanıldığı için buluntu yerine Biris Mezarlığı denmektedir. Diğer adı da Küçük Gölbaşı'dır. Bu; yer yer kayalık ve taşlık alandaki mezarlar; olasılıkla bir kamp yeri olan yerleşme yerini tahrip etmiştir. Bu yerin; konaklama yeri olarak seçilmesindeki en önemli özellik; çağdaş sulama göletini besleyen bir pınarın yakınında olmasıdır (Daha ayrıntılı bilgi için bak. Harmankaya-Tanındı 1996:Biris Mezarlığı). |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: 1963 yılında İstanbul Üniversitesi; Edebiyat Fakültesi Prehistorya Kürsüsü (Anabilim Dalı) ile Chicago Üniversitesi Doğu Bilimleri Enstitüsü'nün beraber yürüttükleri Güneydoğu Anadolu Bölgesi araştırmalarında; P. Benedict yönetimindeki ekip tarafından Biris Mezarlığı'nın kuzeyinde yer alan Söğüt Tarlası Höyüğü ile birlikte tespit edilmiştir [Benedict 1980:136]. Yüzey buluntularının ilginçliği hemen ertesi yıl burada bir kazı yapılmasını zorunlu hale getirmiştir. 1964 yılında başlayan bu kazı B. Howe yönetiminde bir ekiple 5x8 m ve 2x3 m boyutlarında iki açma ile yaklaşık 46 metrekarelik bir alanda gerçekleşmiştir. Büyük açma höyüğün gölden uzak olan batı yüzünde; küçük açma ise gölün güneybatısındaki yamaçta açılmıştır. İçinde buluntular olan kırmızı renkteki dolgu toprağı yaklaşık 30-40 cm kalınlıktadır. Bir takım çukurların olduğu yerde bu derinlik biraz daha artmaktadır. Kültür toprağının bu kadar ince oluşu; buradaki mezarların bu yeri tamamen karıştırmasına yol açmıştır. Bu açıdan yapılan kazıda yerleşme yerinin özelliklerini verecek kalıntılar bulunamamıştır. |
| Tabakalanma: |
| Buluntular: Yontma Taş: Diyarbakır Çayönü yerleşme yerindeki Çanak Çömlek Öncesi Neolitik Çağ yontma taş endüstrisinden farklı bir endüstri ile karşılaşıldığı ileri sürülmektedir [Çambel-Braidwood 1980:13]. Çok iyi cins; açık kahverengiden koyuya doğru değişen çakmaktaşından yapılma; çok sayıda kalem ve kazıyıcı ve minik taş aletleri kapsayan bir endüstridir. Çok az miktarda obsidiyen de vardır. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: İlk bakışta Üst Paleolitik Çağ özellikleri taşıdığı kabul edilen bu buluntu topluluğu; daha sonra Epipaleolitik'ten Neolitik'e geçiş dönemine konulmuştur. ASPRO'da ise olasılıkla daha önce yayınlanan birkaç aletin tipolojik özelliklerine dayanarak Çanak Çömleksiz Neolitik B Evresi'ne (PPNB) tarihlendirilmektedir. ASPRO'da (düzeltilmemiş tarihlerle) GÖ 9.600-8.000 yılları arasına; evre 3/4'e konmaktadır [Hours et al. 1994:83]. TAY 1'de; Güneydoğu Anadolu Tarihöncesi Araştırmaları Projesi'ni yürütenlerin verdiği ön bilgiye göre; Üst Paleolitik Çağ yerleşme yerleri [Harmankaya-Tanındı 1996:Biris Mezarlığı] arasında saydığımız bu yerde; olası bir Çanak Çömleksiz Neolitik Çağ yerleşmesinin de var olabileceği düşüncesi ile TAY 2'de de değerlendirilmiştir. Kesin bir yoruma gitmek için malzemenin Howe tarafından yayınlanmasını beklemek gerekmektedir. |
