|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Yeşilova |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Höyük |
|
Rakım:
|
m |
|
Bölge:
|
Ege |
|
İl:
|
İzmir |
|
İlçe:
|
Bornova |
|
Köy:
|
Karacaoğlan |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
|
|
|
|
  |
|
| Yeri: İzmir İli; Bornova İlçesi sınırları içinde; Karacaoğlan Mahallesi'nde yer almaktadır. Yerleşme, Işıkkent Eğitim Kampüsü'nün doğusunda; Bornova Anadolu Lisesi'nin güneybatısında; Manda Çayı kıyısındadır. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Bornova İlçesi imar planına göre; yeşil alan ve yol olarak gösterilen kamu alanında; büyük oranda Çimentaş'a ait arsaların sınırları içindedir. Yerleşim gördüğü dönemde denizin 2 km kadar daha içte olduğu ve çevrenin zengin su kaynakları ile verimli bitki örtüsüne sahip olduğu bilinmektedir. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: Yeşilova Höyüğü ilk olarak 2003 yılında tespit edilmiştir. 2005 yılında İzmir Arkeoloji Müzesi ve Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü'nün ortak projesi olarak; Z. Derin başkanlığındaki bir ekip tarafından kazı çalışmalarına başlanmıştır. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanmış tescilli arkeolojik sit alanları listesinde yer almaktadır. |
| Tabakalanma: Kazılar; belediyenin toprak çekerken oluşturduğu büyük çukurun çevresinde başlatılmıştır. Molozun bir kısmı temizlendikten sonra kültür tabakalarının görüldüğü kesitte bir deneme açması (L16b) açılmış ve bu açmada yerleşmenin tabakalanması belirgin bir şekilde tespit edilmiştir. Bu açmayla birlikte aynı kesit yakınında L16a; K16d ve ikinci bir test açması K16c plankareleri kazılmıştır. Geniş alanda mimari kalıntıları tespit etmek için M17 açması; yerleşme alanının kuzeydoğuya yayılımını ortaya çıkarmak için de L21c plankaresinde çalışılmıştır. İlk sonuçlar; Yeşilova Höyüğü'nde 3 kültür katının varlığını ortaya koymuştur. Höyüğün üzeri yaklaşık 1 m kalınlıkta alüvyal toprak ile kaplıdır. 3. tabakada 3-4 m kalınlığında ve GÖ 8000'e tarihlendirilen Neolitik Çağ yerleşmesi vardır. Yerleşmenin en yoğun dönemi olduğu belirtilen bu dönemin ardından GÖ 6000'e tarihlendirilen Kalkolitik Çağ yerleşmesi gelir. Çoğunlukla Manda Deresi'nden geldiği anlaşılan yoğun sel felaketleri nedeniyle yerleşmenin bu dönemden sonra terk edildiği ve derenin üst kesimindeki Bornova ve Yassıtepe höyüklerine göç edildiği ileri sürülmektedir. Üst seviyelerde açığa çıkartılan bir pithos mezar; yerleşmenin İTÇ'de mezarlık olarak kullanıldığına işaret etmektedir. 2013 yılında yapılan çalışmalara göre höyüğün tabakalanması şu şekildedir [Derin et al. 2015:452]: I. Tabaka A. Bizans-Roma (MÖ 10-MS 290) B. Demir Çağı (MÖ 1050) C. Tunç Çağı (STÇ, OTÇ, İTÇ) İTÇ 7 evreli (a-h); (MÖ 3020-2830) II. Tabaka (Kalkolitik) Orta Kalkolitik 2 evreli (a-b) (MÖ 4340-4230) III. Tabaka (Neolitik) [8 evreli, Evre1 kendi içinde 6 evreli (a-f)] Evre 2 - Neolitik III (MÖ 6000-5730) Evre 5 - Neolitik II (MÖ 6250-6060) Evre 8 - Neolitik I 2014 yılında, Yassıtepe'de tabakaları saptamak için açılan test açması H 15 c'de 2013 kazı sezonunda kalınan 15.60 seviyesinden 13.45 seviyesine inilmiştir. 16.00-15.20 arasında IIB8 tabakası tespit edilmiştir. Alt seviyedeki mil tabakasının altında varsa bir kültürel tabaka tespit edebilmek için 13.45 m seviyesinden 1.25 m derinliğe inilmiştir. Bu sondajlamada herhangi bir kültür izi bulunamamıştır, bu da VI no'lu Alan Yassıtepe'de ana toprağa gelindiğinin kanıtıdır. Alanın tabakalarının son hali ise şu şekildedir: VI. no'lu Alan Yassıtepe I. Kültür Katı Roma II: Kültür Katı Tunç Çağ A. Orta Tunç Çağ B. Erken Tunç Çağ 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 III. Kültür Katı Kalkolitik 1, 2 [Derin 2016:165;167]. 2015 yılı çalışmalarında elde edilen bulgulara göre Yeşilova Hoyüğü tabakalanmasında değişiklik olmuştur. Özellikle Tunç Çağ buluntuları bu durumun değişmesinde etkili olmuştur. Son bulgular ışığında yeni tabakalar şu şekilde belirlenmiştir: I. Kültür Katı: Roma (MÖ 10-MS 290) II. Kültür Katı: Tunç Çağı A. Orta Tunç Çağı B. İlk Tunç Çağı (Mezarlar) III. Kültür Katı: Kalkolitik 1 ve 2 (MÖ 4340-4230) ARA IV. Kültür Katı (Neolitik) 1. a, b, c, d, e, f... 2. Neolitik III (MÖ 6000-5730) 3. 4. 5. Neolitik II (MÖ 6250-6060) 6. 7. (MÖ 6490-6250) 8. Neolitik I [Derin et al. 2017:145]. |
| Buluntular: Çanak Çömlek: Yaklaşık 15 bin adet karışık çanak çömlek parçası ele geçmiştir. Bunların arasında pişirme ve saklama kapları ile kepçe ve kaşıklar da vardır. 2008 yılı kazılarında az miktarda Kalkolitik parça ele geçmiştir. Bu kata ait çanak çömlekler çoğunlukla koyu yüzlü bezemesiz kaplar ile temsil edilir. Kapların büyük kısmı gri, bazen kahve ve kahvemsi kırmızı renklerde olup kapların bir kısmında perdah izine rastlanmıştır [Derin 2010:478]. 2011 yılı çalışmalarında IIa alanında JI1 plan karesinin kuzey kesit önünde önemli miktarda parça tespit edilmiştir. Bunun dışında VI no'lu alan Yassıtepe'de ilk kez Kalkolitik parçalara rastlanmıştır. İTÇ katlarının arasında karışık olarak ele geçirilen çanak çömlek parçaları, çoğunlukla orta niteliklidir. Hamur taşçıklı, pişirme orta ve iyi derecelerdedir. Yüzeyler kahverengi ve gri tonlarda yalın ya da perdahlıdır. Önemli bir kısmı sepet ve mantar kulplu omurgalı çanaklara aittir [Derin-Caymaz 2013:125]. Yontma Taş: Çakmaktaşından kesici; delici ve kazıyıcı aletler bulunmuştur. Bunların yanısıra ok ucu ve bıçaklar da vardır. Sürtme Taş: Mermer ve kireçtaşından yapılmış kaplar ele geçmiştir. Kemik/Boynuz: Kemik bir idol ve deri işlerde kullanılan kemik aletler ele geçmiştir. Hayvan Kalıntıları: Yabani sığır; domuz ve geyik kemikleri bulunmuştur. Diğer: Midye ve salyangoz kabukları bulunmuştur. Ayrıca kabuk ve taşlarla yapılmış kolyeler de ele geçmiştir. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: Yeşilova Höyüğü'nde ortaya çıkartılan Neolitik tabakalar şimdilik İzmir'de bilinen en eski yerleşimin izlerini barındırmaktadır. Ele geçen buluntular üzerinde tarihleme çalışmaları sürdürülmektedir. 2008 yılı kazılarına göre toprak yüzeyinden 4 m derinlikte 1-8. tabakaları kapsayan Neolitik dönem MÖ 6500 ve öncesine tarihlenmektedir. Höyükte Neolitik kültür olasılıkla doğal nedenlerle MÖ 5800-5700 yıllarında yerleşimi terk etmiştir. Yaklaşık 1000 yıl sonra alanda bu kez dışarıdan gelen yeni bir halk topluluğu tarafından II. katta Kalkolitik Çağ'da kısa süreli yerleşim kurulmuştur. Kalkolitik Çağ'ın ardından yerleşim alanı tümüyle terk edildikten sonra höyüğün bir bölümünün İTÇ mezarlığı olarak kullanıldığı anlaşılmıştır [Derin 2010:476-477]. |
