|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Coba Höyük / Sakçagözü |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Höyük |
|
Rakım:
|
620 m |
|
Bölge:
|
Akdeniz |
|
İl:
|
Gaziantep |
|
İlçe:
|
Nurdağı |
|
Köy:
|
Sakçagözü |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
İlk Orta Son |
|
|
|
  |
|
| Yeri: Gaziantep il merkezinin yaklaşık 45 km batı-kuzeybatısında; eski adı Keferdiz olan Sakçagöz Bucağı'nın 3 km uzağında; Hasar Köyü'nün kuzeyinde; Kurtoba Köyü'nün güneyindedir [Garstang 1908:99]. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: 9 m yüksekliğinde; 140x90 m boyutlarında orta boy bir höyük olan Coba Höyük; arkeolojik metinlere; en yakın köyün isminden çıkılarak; yanlış bir şekilde Sakçegözü/Sakçagözü olarak geçmiştir. İslahiye ovasının devamı olan Sakçagözü ovasında yer alan höyüğün çevresi küçük derelerle beslenen münbit topraklara sahiptir. Tektonik karakterli olan İslahiye Ovası batıda Amanos (Nur) Dağları'nın doğu ucu; batıda ise Sof (Kartal) Dağı ile sınırlanan güneybatı-kuzeydoğu uzantısında olan bir ovadır. Amanos ve Sof dağlarından doğan birçok dere ovayı suladıktan sonra güneyde Asi Irmağı'na kavuşmaktadır. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: 1907 yılında; tepenin üzerinde kabartmalı ortostadların bulunuşu tüm ilginin; araştırma yapıldığı sıralarda A Höyüğü olarak isimlendirilen bu höyüğe çekilmesine yol açmış ve ilk dönem kazıları 1908 yılında başlamıştır. Garstang ekibinin çalışma sürelerinin az oluşu; ortostadların varlığı; höyüğün küçüklüğü; ovada daha önemli ve büyük höyüklerin yerine buranın kazılmasına sebep olmuştur [Garstang 1908:100-101]. Kazıya birkaç yıl ara verildikten sonra; 1911 yılında devam edilmiştir. Coba Höyük (veya Garstang'ın deyimiyle Jobba Huyuk) yerleşme yerindeki son kazı ise İngiliz Arkeoloji Enstitüsü adına; J. Waechter başkanlığında; J. du Plat Taylor ve M.V. Seton-Williams'ın katılımıyla 1949 yılında gerçekleşmiştir [du Plat Taylor et al. 1950:53-138]. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanmış tescilli arkeolojik sitalanları listesinde yer almaktadır. |
| Tabakalanma: Garstang yönetiminde yapılan kazılar daha çok höyüğün üst tabakalarına yönelmiş; Geç Hitit tabakaları açılmaya çalışılmıştır. Höyüğün tam tabakalanması; ana kaya üzerinde saptanan Son Neolitik-İlk Kalkolitik Çağ tabakasına inilmese de; ancak 1947 dönemi kazıları ile kesinleşmiştir (Bu tabakalanma silsilesinde; I. tabaka bulguları; Harmankaya et al. 1997'de tanıtılmıştır). I: Halaf Öncesi II: Samarra-İlk Halaf Dönemi III: Son Halaf (Gelişkin Halaf) Dönemi IV: Obeid Dönemi V: Uruk Dönemi (şüpheli)-Jemdet Nasr-İlk Hanedan Dönemi VI-VIII: Habur Devri IX: Suriye-Hitit Dönemi (STÇ) X-XI: Post-Hitit (DÇ) XII: Ortaçağ çukurları |
| Buluntular: Mimari: II. tabakada rastlanan 13-15 cm kalınlığında birçok kil taban ile dal örgü yapı izlerinden; buradaki yerleşiklerin; kulübe tipi yapılarda oturduğu sonucu çıkartılmaktadır [du Plat Taylor 1950:76]. Plan veren yapı kalıntısı bulunamamıştır. III. tabakada; kil tabanlı dörtgen bir odanın kalıntıları ortaya çıkartılmıştır. Tabanın kalınlığı 5 cm'dir. Taş temelli duvarların pise'den yapılmış olduğu tahmin edilmektedir. IV. tabaka 3 yapı evresinden oluşmaktadır. Pise veya dal örgü yapılarla karşılaşılmıştır. Yine çok sayıda birbirinin üstünde yer alan taban bulunmaktadır. Bir kısmı yeniden yapıldığı için bozuktur. Dörtgen ocak yerleri ve kil cepleri görülmüştür. Açmanın çok küçük boyutta oluşu yapı planlarının anlaşılamamasına yol açmıştır. V. tabakada da iki yapı evresi izlenmiş ancak; anlaşılabilir bir plan elde edilememiştir. Çanak Çömlek: II. tabakada yöresel yalın mallar bulunmaktadır. Yoğunluk koyu yüzlü açkılı mallardadır. Düz kenarlı sığ biçimli kaselerden; yuvarlak gövdeli; dışa dönük ağızlı kase biçimlerine geçiş görülmektedir. Boyalı Samarra malı ile İlk Halaf boyalılarının ortaya çıkışı; Son Neolitik Çağ'dan İlk Kalkolitik Çağ'a geçişe işaret eder. Samarra boyalı malı içinde mat veya hafif açkılı kırmızı ya da siyah boyalı bant; menderes motifi; kırık çizgiler; ağaç motiflerinden oluşan bezekler vardır. Benzerleri Samarra; Baghouz; Nineve ve Hassuna'da bulunmaktadır. Halaf boyalıları içinde derin kaseler ilk defa burada ortaya çıkar. Halaf boyalı parçalarının sayısı üçüncü tabakaya göre azdır. Bu iki mal grubu dışında gri ve kırmızı mal; açkı bezeme; sert mal; kahverengi ve siyah sokma bezekli mal gibi az sayıda başka mallara ait parçalar da bulunmuştur. III. tabakada ise Tell Halaf çanak çömleklerinin tüm çeşitlemesinin örnekleri izlenmektedir. Ayrıca başka mal gruplarına ait örnekler de ele geçmiştir. IV.tabakada; ilk kez burada bulunduğu için; Coba kasesi adı verilen kap biçimleri ortaya çıkmıştır [du Plat Taylor et al. 1950: 95-96]. Obeid boyalıları IV b'de çoğalmaktadır. Kil: II. tabaka kil buluntuları arasında mühür ve boncuklar yer alır. Yontma Taş: II. ve III. tabakada kalem; sırtlı dilgi ve kazıyıcılardan oluşan aletler bulunmuştur. Sürtme Taş: II. tabakada taş kaplar; yassı balta; açkı taşları; III. tabakada ise taş kap parçaları ele geçmiştir. Diğer: III. tabakada kabuktan boncuk dizileri bulunmuştur. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: Coba Höyük tabakalanması ASPRO'da üç evrede değerlendirilmiştir: II. tabaka 7.; III. tabaka 8.; IVa-b ise 9. evre olarak tanımlanmıştır [Hours et al. 1994:298-299]. Coba Höyük; Amik Ovası höyükleri ile beraber; Güneydoğu Anadolu'nun tarihöncesi kronolojisinde uzun yıllar yol gösterici olmuştur. |
