|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Demircihöyük |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Höyük |
|
Rakım:
|
870 m |
|
Bölge:
|
İç Anadolu |
|
İl:
|
Eskişehir |
|
İlçe:
|
Çukurhisar |
|
Köy:
|
Zemzemiye |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
İlk Son |
|
|
|
  |
|
| Yeri: Eskişehir il merkezinin yaklaşık 25 km batısında; Çukurhisar Kasabası'nın kuzeybatısında; Çukurhisar'dan Poyra Köyü'ne giden yolun Zemzemiye sapağına gelmeden önce yer alır. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Marmara Denizi kıyısından İç Anadolu'ya açılan Eşkişehir ovasının batı kenarında bulunan höyük kısmen ovanın alüvyon dolgusu altında kalmıştır. Günümüz ova seviyesinden 5 m yüksekliğinde; 80 m çapında bir tepedir. Gerçek boyut ve yüksekliğinin bu rakamlardan çok daha fazla olduğu yapılan sondajlarda tespit edilmiştir. Kısmen Çukurhisar-Poyra karayolu tarafından kesilmiştir. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: 1937 yılında K. Bittel tarafından bulunmuş olan yerleşme yeri küçük bir bilimsel kazı ile arkeoloji dünyasına tanıtılmıştır. Bu kazının yeterince tamamlanmaması 1975-78 yılları arasında höyüğün M. Korfmann yönetiminde tekrar kazılmasına yol açmıştır. |
| Tabakalanma: Bittel'ın kazısı ile uzun yıllar Kuzeybatı Anadolu Bölgesi İTÇ için kilit yerleşme yeri olma hüviyetini taşıyan höyükte bu çağa ait 16 yapı katı bulunmuştur. Bu katlarda toplanan buluntular içinde olasılıkla Neolitik [Harmankaya et al. 1997:Demircihöyük] ve Kalkolitik Çağ'a ait bulguların karışık bulunuşu; Demirci'de İTÇ tabakalarının altında veya İTÇ höyüğünün çok yakınında; daha eski çağlara ait yerleşmelerin var olduğunu ortaya koymuştur. Olasılıkla çanak çömlek parçaları; İTÇ'na ait kerpiç evlerin yapımında; kerpiç toprağının yerleşme kalıntılarından alınışı sırasında karışmıştır. Ayrıca tahkimatlı İTÇ köyünün yapımı sırasında da eski höyüğün kısmen düzletilmesi bu karışıklığı yol açmış olabilir. Derin sondajda Son Kalkolitik Çağ çanak çömlekleri kısmen in situ biçiminde ele geçmiştir. |
| Buluntular: Çanak Çömlek: İTÇ tabakalarının içinde ele geçen Neolitik ve Kalkolitik Çağ çanak çömlek parçalarının sayısal oranı %12'yi bulmaktadır. İTÇ öncesi çanak çömlekler J. Seeher tarafından ayrıntılı olarak incelenmiş ve A'dan G'ye kadar 7 mal grubuna ayrılmıştır: Bunlardan D-E İlk Kalkolitik Çağ; F-G ise Son Kalkolitik Çağ'a konmaktadır [Seeher 1987a:46-64]. Mal D: Kırmızı Boya Bezekli mal: Mal E'nin boya bezekli bir çeşitlemesi olarak tanımlanan bu mal grubunda; hamurdaki taşçıklar katkı maddesi olarak kullanılmıştır. Beyaz bej renkli astar üzerine kırmızı kahverengi boya ile geometrik motifler çizilmiştir. Biçimlerde "S" profilli kaseler çoğunluktadır. Mal E: Taşçık katkılı mal: Seeher analizinde; A-C mallarına uymayan parçaları bu grup altında toplamıştır. Biçimsel özelliklerine göz attığımızda iç boyunlu çömlekler en tipik biçimdir. Bunlar dikey ip delikli tutamaklıdır. "S" profilli kaseler de görülmektedir. Kutu ve kapakların yoğun olmadığı bildirilmektedir. Bezeme olarak az sayıda çizi ve kabartma bezek vardır. Mal F: Son Kalkolitik Çağ ince malı: Bu malın en önemli özelliği; hamuruna katılan organik katkı yüzünden çanak çömlek kesitlerinde 1 mm kalınlığında deliklerin varlığıdır. Seeher; bu katkının hayvan dışkısı olduğu şeklinde bir yorum getirmektedir. Çoğunlukla yüzey rengi siyahtır. Omurgalı kaseler; kulplu çömlekler gibi biçimler izlenir. Çömleklerdeki kulp bu tipin bir özelliğidir. Mal G: Son Kalkolitik Çağ kaba malı: Saman ve kaba iri taşçık katkılı hamurlu; çoğunlukla grimsi-kahverengi; az sayıda ince kırmızı astar ile kaplı bir maldır. İçe dönük ağızlı; uzun çıkıntılı tutamaklı çömlek en belirgin biçimidir. Ayrıca omurgalı kaseler ve kulplu çömlekler de vardır. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: Seeher; yukarda kısaca ve genel özellikleri ile tanıtılmaya çalışılan bu mal gruplarını biçimsel benzerlikleri yoluyla tarihlemeye çalışmıştır. Kırmızı boya bezekli mal olan D malı örneklerinin en iyi benzerleri Hacılar kültüründe görülmektedir. Hacılar V-II. tabakaları ile ilgili olarak boya bezemeli bu tür çanak çömleklerin Kuzeybatı Anadolu'da bölgesel olarak geliştiği ileri sürülmektedir. Taşçık Katkılı olan mal E'nin parelellerini Güneybatı ve Güney Anadolu'da İlk Kalkolitik Çağ'da bulmak mümkündür. Elmalı Ovası yerleşmeleri ve Kuruçay'ın Orta Kalkolitik Çağ çanak çömlekleri ile de benzerlikler kurulabilir. Malzemenin azlığına dikkat çekilerek kesin tarihlemenin yapılmasının zor olduğu bildirilmektedir. Son Kalkolitik Çağ İnce malı ise kuzeyde Kumtepe I a-b; Emporio X-VII; güneybatı Anadolu'da; Beycesultan Son Kalkolitik Çağ ile ilişkilidir. Son Kalkolitik Çağ kaba malı da; yalnızca mal F ile beraber bulunmasına dayanılarak Son Kalkolitik Çağ'a konmaktadır. Benzerleri Orta ve Son Kalkolitik Çağ; hatta İTÇ'de bulunmaktadır. |
