|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Domuztepe |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Höyük |
|
Rakım:
|
250 m |
|
Bölge:
|
Akdeniz |
|
İl:
|
Osmaniye |
|
İlçe:
|
Kadirli |
|
Köy:
|
Çerçioğlu |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
Çanak Çömlekli |
|
|
|
  |
|
| Yeri: Adana il merkezinin kuzeydoğusunda; Kadirli İlçesi'nin yaklaşık 17 km güneydoğusunda; Çerçioğlu Köyü'nün 6.5 km güneybatısındadır. Yerleşme yerine Adana-Kadirli-Arslantaş Barajı yoluyla gidilmektedir. Barajdan sonra ise höyüğe ancak yürüyerek ulaşılmaktadır. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Eski Ceyhan Nehri'nin doğu yakasında; günümüzde Arslantaş barajının kıyısında; Karatepe yerleşmesinin tam karşısındaki ormanlık alan içinde; Ceyhan Nehri'nin güneydoğuya kıvrım oluşturarak burun yaptığı yerdeki yerleşme yeri ismini; yakındaki bir ormanın içinde çok miktarda domuz olmasından dolayı almıştır. Yerel bir isimdir. Tepenin eski Ceyhan Nehri yatağından yaklaşık 45 m yüksekte olduğu bildirilmektedir. Tarihöncesi buluntuların olduğu yamaç günümüzde su altında kalmıştır. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: Karatepe'nin bulunuşu ile beraber H.Th. Bossert ve U.B. Alkım vd. tarafından; çevre köylülerin verdiği bilgiler doğrultusunda; Karatepe'den Dicle Nehri'ni aşarak; Domuztepe'ye gidilmiş ve buluntular tespit edilmiştir. Domuztepe'de Geç Hitit Dönemi kapı arslanı gibi heykelciklerin bulunuşu burasının da ünlenmesine yol açmıştır [Alkım 1952:225-237]. 1949-52 yılları arasında U.B. Alkım tarafından yöneltilen kazılarla bilim dünyasına tanıtılan Domuztepe; hemen karşısında yer alan Karatepe'nin olağanüstü buluntuları yüzünden arka planda kalmıştır. 1983 yılında Aslantepe Barajı'nın bitirilip su tutulmaya başlaması ile Dicle Nehri'ne bakan batı ve güney yamaçta başka Geç Hitit Dönemi heykel parçalarının aranması ve su altında kalacak olan bölgenin taranması amacıyla orman örtüsü ve çalılar kaldırılmıştır. Bu yamaçlarda; birçok kültür dönemini kapsayan önemli bir yerleşmeye rastlanılması şaşırtıcı olmuştur. 1983 yılı temizlik ve belgeleme çalışmaları; 1984 yılında yaklaşık olarak 500x100 m'lik bir alanda yapılan çalı kaldırma işlemi ile devam etmiştir. Ayrıca duvar izleme amacıyla yamaç topografyasına uygun küçük sondajlar açılmıştır. Çambel başkanlığındaki 1984 yılı kazısı; özellikle barajın kotunun düşürüldüğü 146-130 m kotlarında gerçekleştirilmiştir. Bu ikinci dönem kazılarına günümüzde; tepenin üst kısmında ve güneydoğusundaki ormanlık saha içinde de devam edilmektedir. Orman içinde; Roma Dönemi çiftlik binasına ait kalıntılar çalıların temizlenmesi ile ortaya çıkarılmış ve kısmen restorasyonu yapılarak gelecek kuşaklara aktarılmaya çalışılmıştır. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanmış tescilli arkeolojik sit alanları listesinde yer almaktadır. |
| Tabakalanma: Domuztepe'de ilk yapılan kazılar sonucunda; yerleşmenin tabakalanması yukarıdan aşağıya şöyledir: (En üstten başlayarak) Roma Dönemi; Hellenistik Dönem; Geç Hitit Dönemi. Geç Hitit Dönemi tabakasının da üç yapı evresine sahip olduğu tespit edilmiştir. Bunlardan en üstteki ilk yapı katı MÖ 8. yüzyıla; ikinci yapı katı MÖ 9. yüzyılın başına; üçüncü yapı katı ise MÖ 9. yüzyılın sonuna tarihlenmektedir. Bu tabakalanmayı ortaya çıkaran derin açmanın ana kayaya yakın kısmında çakmaktaşı aletler ve yassı balta bulunmuşsa da; bu buluntuların tarihlenmesi konusunda bir fikir ileri sürülmemiştir. 1983 yılında; tepenin baraj göl suları tarafından tehdit edildiği yamaçlarında; Geç Hitit Dönemi heykellerinin parçalarını aramaya yönelik temizleme çalışması sırasında; daha önce orman örtüsü altında görülmeyen duvar kalıntılarının ortaya çıkması ile başlayan kazıda; yamaç kısmında üç evrenin olduğu yeni bir tabakalanma saptanmıştır. Bu tabakalanmaya göre alttan başlayarak: 1. evre; MÖ 7. binyıl sonu ile MÖ 6. binyıl başına; 2. evre; MÖ 4. binyıl sonu ile MÖ 3. binyılına; 3. evre ise MÖ 2. binyıl başı ile MÖ 6. yüzyılın ilk yarısına tarihlenmektedir. |
| Buluntular: Mimari: 1983 yılı kazısında ortaya çıkan ve Neolitik Çağ'a tarihlenen 1. evre ana kaya üzerindedir. Domuztepe'nin batı ve güney yamaçlarındaki dar düz teraslar; yaklaşık olarak MÖ 6200-5800 yılları arasında yerleşilmiştir. Burada ana kaya üzerinde küçük taş dizileri ile çevrili çok basit ahşap kulübelerden oluşan bir mimari dokunun var olduğu ve bu yapıların olasılıkla MÖ 2. binyıl yerleşmesi tarafından tahrip edildiği saptanmıştır. Yerleşme dokusuna bakıldığında bu kulübelerin yamacın bir yerinde toplanmadığı; teraslardaki uygun yerlere konduruldukları anlaşılmıştır. Çanak Çömlek: 1. evrede; Mersin Yumuktepe XXXII-XXVII. tabakalarında bulunanlara benzeyen ve Kuzey Suriye-Güneydoğu Anadolu'dan bilinen en eski çanak cömlek topluluğunu andıran parçalar ele geçmiştir. Aynı dolgu içinde iki tane boya bezemeli parça; Yumuktepe'nin XXIV-XXV. tabakalarında bulunanlarla karşılaştırılabilir. Yontma Taş: Çakmaktaşı ve obsidiyenin hammadde olarak kullanılmış olduğu örnekler varsa da yayınlanmamıştır. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: Domuztepe'nin; bu ilk göçer köy toplulukları tarafından mevsimlik de olsa yurt yeri olarak tercih edilmesinin bir nedeni olması gerekmektedir. Gerçekten de yalnız bu çağda değil; daha sonraki çağlarda da (bak. tabakalanma) yerleşme yeri olarak kullanılmasını; belki burasının Ceyhan Nehri'nin hemen yanında; çevresinin av açısından zengin ormanlarla kaplı olmasına ve Çukurova'yı Orta Anadolu'ya bağlayan bir yol üzerinde oluşuna bağlanabilir. Taraçaların dışında; tepenin üzerinde de aynı çağa ait yerleşmenin var olduğu bir yassı baltacık ve yontma taş endüstri örnekleri ile ileri sürülebilir. Gerek Alkım gerek Çambel yönetimindeki kazılarda bunu tam saptanamaması; tepenin üstünde kazı yeri olarak seçilen alanın bu yerleşmeye tesadüf edecek yerde olmamasından dolayıdır. Akropol olarak da geçen bu kısmın özellikle daha sonraki çağ yerleşimleri tarafından tahrip edilmiş olması da bu ilk köy topluluklarına ait yerleşimin burada bulunamamasına yol açmıştır. Yapılacak yeni kazılar bu tabakanın daha iyi bir şekilde anlaşılmasını sağlayacaktır. Domuztepe'nin bu alt tabakası Çambel tarafından; Yumuktepe ilişkisi dikkate alınarak İlk Neolitik Çağ'a tarihlenmektedir [Çambel 1986:37-38]. |
