|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Kayapınar |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Höyük |
|
Rakım:
|
1320 m |
|
Bölge:
|
Karadeniz |
|
İl:
|
Tokat |
|
İlçe:
|
Artova |
|
Köy:
|
Yenice |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
Erken Frig Orta Frig |
|
|
|
  |
|
| Yeri: Tokat il merkezinin yaklaşık 25 km güneybatısında; Artova'nın 17 km kuzeyinde; Yenice Köyü'nün 5 km batısındadır. Artova'dan Ulus istasyonuna giden tren yolunun 3 km kuzeyindedir. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Kültür dolgusu kalınlığının 2.5 m olduğu; 45 m genişliğinde; 70 m uzunluğunda küçük oval biçimli bir tepedir. Altındaki dereden 60 m yüksektedir. Kuzeyinde yaklaşık 70 m uzakta bir pınar ve bu pınarın üstündeki kayalık kütlede Kurtini Mağarası bulunmaktadır. Henüz araştırılmamış olan mağaranın içinin toprak dolu olduğu bildirilmektedir. Höyük Akdağ silsilesinden doğup; Bebek Deresi'ne ulaşan bir derenin yan sırtı üzerindedir. Altında yer alan vadi oldukca bereketli topraklara sahiptir. Höyük defineciler tarafından büyük ölçüde yok edilmiştir. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: 1949 yılında, izinli olarak Yenice Köyü'nden Yusuf Erdost tarafıdan define aramak maksadıyla kazı yapılmıştır. Bu kazılar sırasında bulunan eserler, Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü'ne getirilmiştir. Bu buluntular üzerine 1952 yılında Raci Temizer ve Mahmut Akok tarafından bir inceleme yapılarak höyükteki tabakalanma saptanmıştır. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanmış tescilli arkeolojik sit alanları listesinde yer almaktadır. |
| Tabakalanma: Höyük kaçak kazılarla büyük ölçüde tahrip olmuştur. Kuzey kısmında korunan kesitte 3 kültür katı tespit edilmiştir [Temizer 1954:Lev. III]. Burada ana kaya iki yana doğru alçalmakta, ortaya doğru yükselmektedir. İlk kültür katı da bu şekle uymakta, yani toprak kitlesi kenarlarda kalınlaşmakta, ortada incelmektedir. İlk kültür katından toplanan çanak çömlek parçaları bu seviyenin Kalkolitik Çağ'a ait olduğunu göstermiştir. İkinci kültür katı daha kalın olup, toplanan çanak çömlek malzeme İTÇ'ye aittir. Üçüncü kültür katı eteklere doğru incelen, merkeze doğru kalınlaşan ve içinde çok miktarda boya bezemeli ve tek renkli çanak çömleklerin bulunduğu Frig Dönemi'ne aittir. Höyüğün korunan kesitine göre Frig kültür katının 1,5 m kalınlığında iki yapı katı içerdiği anlaşılmıştır. |
| Buluntular: Mimari: Höyüğün korunan kuzey kesitine göre, kalıntılar Frig dönemine ait yapı taşlarının İç Anadolu'daki Frig şehirlerinde görüldüğü gibi irili ufaklı, düzensiz toplama olduğunu göstermiştir. Çanak Çömlek: Boya bezemeli ve tek renkli bezemesiz olmak üzere iki grup çanak çömlek örnekleri ele geçirilmiştir. Bunlardan tüm olanları Yusuf Erdoğan tarafından yapılan define kazısında bulunmuş, diğerleri ise yerinde Raci Temizer ve Mahmut Akok'un çalışmalarında ele geçirilmiştir. Boya bezemeli çanak çömleğin çoğu, kırmızı astarlı, perdahlı, siyah ve kahverengi, geometrik bezemelidir. Ayrıca yeşilimsi krem astarlı ve kahverengi boya bezemeli, kahverengi astarlı ve koyu kahverengi bezemeli ve parlak krem astarlı ve hem kahverengi hem de kırmızı boya bezemeli örnekler vardır. Bunların kumla karışık hamurları daima iyi elenmiştir. Hemen hemen hepsi Boğazköy, Alişar ve Karahöyükte Frig Çağı'nın erken safhasına ait olan çanak çömleğin tekniğindedir. Bu çanak çömlek grubu içinde çanaklar ve testiler ana kap formlarını oluşturur. Çanaklar dışarı çekik ağız kenarlı, hafif boyunlu, derinlikleri az, kulpsuz ve düz diplidir [Temizer 1954:res.2]. Boya bezeme, doğrudan doğruya astar üzerine ve ağız kenarları ile boyunlarına uygulanmıştır. Motifler; içleri taranmış üçgenler, birbirine bağlanan iç içe giren kavisler, basit dalgalı hatlar ve baklava dilimlerinden oluşur. Testiler, ağız kenarları korunmamış olmalarına rağmen silindir boyunlu, yuvarlak karınlı olarak tanımlanabilir. Bunlar kırmızı astarlı olup, kahverengi dalgalı hatlar, zig-zag şeritler ve tek merkezli dairelerle bezelidir. Bu testilerin en güzel örneği yalnız ağız kenarı hırpalanmış olan yonca ağızlı bir testidir [Temizer 1954:res.3]. Kırmızı astarlı ve perdahlı olan bu testinin, gövde kısmı beyazımsı krem renge boyandıktan sonra koyu kırmızı ve kahverengi parelel şeritlerle kuşatılmış ve şeritler arasındaki kısımlar dama tahtası motifiyle bezenmiştir. Bu tip testinin daha ufak ve daha iri olanları hemen hemen bütün Frig şehirlerinde görülmektedir. Tek renkli ve bezemesiz çanak çömlek grubundaki kapların bazıları ince hamurludur. Bazıları iri kum taneli, bazıları ise astarsız ve perdahsız kaba mutfak kaplarına aittir. Çoğu gri, koyu gri ve siyah renkli olan bu grup içinde; tabaklar, testiler ve çift kulplu vazolar ana kap formlarını oluşturur. Tabaklar gri hamurlu, gri astarlı ve perdahlıdır [Temizer 1954:4-5]. Testiler yonca, yuvarlak ve gaga ağızlı olmak üzere üç alt gruba ayrılır [Temizer 154:6-8]. Çoğu gri astarlı ve perdahlıdır. Ayrıca siyah, açık kiremit kırmızısı astarlı ve astarsız örnekler de vardır. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: Çanak çömlek buluntularından, boya bezemeli, yonca ağızlı testi MÖ yaklaşık 6. yüzyılın ilk yarısına; tek renkli, bezemesiz, gaga ağızlı testiler MÖ 8. yüzyılın sonuna tarihlenmektedir. |
