|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Tell Açana / Alalakh |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Höyük |
|
Rakım:
|
160 m |
|
Bölge:
|
Akdeniz |
|
İl:
|
Hatay |
|
İlçe:
|
Reyhanlı |
|
Köy:
|
Tayfursökmen |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
|
|
|
|
  |
|
| Antakya'nın kuzeydoğusunda, Asi Irmağının kıyısında, Reyhanlı İlçesi'nin 18 km batı-güneydoğusundadır. Antakya-Reyhanlı yolunun bitişiğindedir. Asi Nehri'ne yaklaşık 500 m uzakta olan höyük, 9 m yüksekliğinde (bazı yayınlarda 10.5 m) ve 750x305 m (22 hektar) ölçülerindedir. Açık müze konumundaki bu yerde, Alalakh antik kentinden kalma saray kalıntıları, aslan heykelleri, insan kabartmaları, çeşitli mimarlık yapıtı parçaları gibi kalıntılar bulunmuştur. Tell Açana, Chicago Oriental Institute ile beraber British Museum adına L. Woolley tarafından 1937-39, 1946-49 yılları arasında kazılmıştır. Oriental Institute, bölgedeki çalışmalarına 1995'te tekrar başlamıştır. 2003 ve 2004 yılı kazıları A. Yener tarafından yönetilirken 2005 yılı itibarıyla kazılar D. Schloen yönetiminde sürdürülmektedir [http://oi.uchicago.edu/research/projects/amu/alalakh.html 5.6.2007 16:00]. Höyükte, 17 tabaka saptanmıştır. En alttaki XVII. kat, MÖ 3400-3100 tarihleri arasındaki Kalkolitik Çağ'a aittir. VII. katta Babil Kralı Hammurabi'nin çağdaşı olan Yamhad Kralı Hammurabi'den kalma yazılı belgeler bulunmuş ve bu dönemde Alalakh kentinin, başkenti Halep olan Yamhad Krallığı'na bağlı Mukiş Ülkesi'nin yönetim merkezi olduğu anlaşılmıştır. Daha üstteki IV. katta ise Alalakh'ın, MÖ 15. yy'da Mittani Devleti bağımlısı küçük bir Hurri Krallığı'nın başkenti olduğu öğrenilmiştir. Alalakh, MÖ 1370 yılında, Hitit kralı I. Suppiluliuma tarafından ele geçirilmiştir. 0. Kat, MÖ 12. yy'a dolayısıyla Son Tunç Çağı/İlk Demir Çağı geçiş evresine tarihlendirilir [Woolley 1955:5-32]. Tel Açana kazılarına ait bilimsel sorunların birçoğu, Doğu Akdeniz Havzası'nın diğer bölgeleri için de geçerlidir ve bunların cevapları özellikle bölgesel devletlerden imparatorluklara (örneğin Hitit) geçiş süreci ve bu imparatorlukların parçalanarak küçük, yerel Demir Çağı krallıklarına dönüşümü gibi bazı konulara açıklık getirecektir. Daha çok MÖ 2. binyıl buluntuları ile ünlenmiş bir yerleşme yeri olan Açana'da Demir Çağı buluntuları çok az sayıda ele geçmiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanmış tescilli arkeolojik sit alanları listesinde yer almaktadır. 2010 yılı kazılarında 100 yıllık bir boşluktan sonra (MÖ 13. yy), Miken IIIC Orta 1 Dönemi'ne ait malzeme grubu ortaya çıkınca Alalakh'ta Demir Çağı'nın varlığı (MÖ 12. yy) aydınlanmıştır [Yener 2012:7]. 2011 yılı çalışmalarında Alan I'de 32.42 açmasında EDÇ'ye ait bir yapı katının varlığı tespit edilmiştir. Kırık seramiklerin sandık duvar üsluplu bir binanın temelinde yapı malzemesi olarak kullanıldığı düşünülen Erken Demir Çağı yapısı, Tayinat Höyük'te bulunan Demir Çağı malzemesinden daha erken bir grubu temsil etmektedir [Yener-Akar 2013:339]. 2012 yılında gerçekleştirilen çalışmalar, Alalakh'ta DÇ I'in yanı sıra DÇ II'ye ait tabakaların da bulunduğunu göstermiştir [Yener-Akar 2014:43]. 2012 yılında Alalakh tapınaklar bölgesinde bulunan DÇ çanak çömleği incelenmiştir. 42.10 açmasında tespit edilen son üç mimari tabakanın çanak çömleği üzerine yapılan çalışmalarda, son mimari tabakanın Amuq O çanak çömleği içerdiği ve bu nedenle MÖ yaklaşık 8. yy'a tarihlenmesi gerektiği anlaşılmıştır. İkinci mimari tabakada bulunan Amuq N çanak çömleği MÖ 10. ve 9. yy'lara işaret etmektedir. En erken mimari tabaka ise, STÇ malları içermesine karşın Amik N örnekleri barındırmaktadır. Dolayısıyla bu mimari tabaka bir geçiş dönemini yansıtıyor olmalıdır [Yener-Akar 2015:352]. |
| Yeri: Hatay il merkezinin kuzeydoğusunda; Amik Ovası'nın doğusunda; Türkiye-Suriye sınırında; Reyhanlı İlçesi'nin güneybatısında; Varışlı Köyü'nün kuzeybatısında; Tayfursökmen Köyü'ne yaklaşık 3 km mesafede yer almaktadır. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Asi (Orontes) nehrinin kenarında yer alan ve Antik adı Alalakh olan Tell Açana Höyüğü yörenin önemli ve oldukça büyük bir höyüğüdür. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: |
| Tabakalanma: |
| Buluntular: |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: |
