|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Tilmen Höyük |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Höyük |
|
Rakım:
|
863 m |
|
Bölge:
|
Akdeniz |
|
İl:
|
Gaziantep |
|
İlçe:
|
İslahiye |
|
Köy:
|
Bostanağa |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
|
|
|
|
  |
|
| Yeri: Gaziantep İli; İslahiye İlçesi'nin 10 km kadar doğusundadır. Bostanağa Köyü'nün 1.800 m güneyinde; Islahiye'den doğuya giden yolun kuzey tarafındadır. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Karasu Irmağı'nın kollarıyla çevrili bir arazide; şu an kurutulmuş bir bataklıkta yer alan Tilmen Höyük 225 m çapında; 21 m yüksekliğindedir. Esas biçiminin 245 m çapında dairemsi olduğu; zamanla merkezi kısmın bir dil biçiminde batıya doğru genişleyerek; oval biçimi aldığı bildirilmektedir. Ortaya çıkan bu dilin uzunluğu 200; genişliği ise ortalama 125 m kadardır [Alkım 1964:169]. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: U.B.Alkım başkanlığında, Yesemek Heykel Atölyesi'ndeki araştırmalara devam edilirken, 1959 yılında Tilmen Höyük'te de kazılara başlanmış ve 1964 yılına kadar çalışılmıştır. Aynı yıl kazılara ara verilerek Gedikli-Karahöyük'e geçilmiş, 1967 yılında bu höyükte ve yakınındaki Kırışsal Höyük'teki çalışmalar bitirilerek, 1969'da tekrar Tilmen Höyük'te çalışmalara başlanmıştır. Dört yıl daha kazılara devam edilip 1972 yılında bölgedeki çalışmalara son verilmiştir. Alandaki kazı çalışmalarına, Bolonya Üniversitesi'nden N. Marchetti yürütücülüğünde ve İstanbul Üniversitesi'nden R. Duru ile Gaziantep Müzesi'nin de katılımıyla 2003 yılında yeniden başlanmış ve 2005 yılında üçüncü kazı sezonu gerçekleştirilmiştir [cat.une.edu.au/page/tilmen%20hoyuk 6.4.2007, 15:00]. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanmış tescilli arkeolojik sit alanları listesinde yer almaktadır. |
| Tabakalanma: Tilmen Höyük'teki tabakalanma, yeniden eskiye doğru şu şekilde saptanmıştır: Roma-Bizans ve İslami Dönemler: Karışık Birikim Demir Çağı (MÖ 1. binyıl): I a-b yapı katları Orta Tunç Çağı (MÖ 2000-1500): II a-c ve III a, b yapı katları İlk Tunç Çağı III (MÖ 3. binyılı): III c-f yapı katları İlk Tunç Çağı II (MÖ 3. binyılı): III g-h yapı katları İlk Tunç Çağı I/II (MÖ 3.binyılı): III i yapı katı İlk Tunç Çağı I (MÖ 3.binyılı): III j-k yapı katları Son Kalkolitik Çağ (MÖ 3400-3000): IV a-d yapı katları [Alkım 1960:9; Mellink 1961:46; Duru 2003:10; Duru 2004:120]. |
| Buluntular: Mimari: Roma katlarının altında kalın bir yangın molozuna rastlanmıştır. Şiddetli bir tahribatı yansıtan bu molozun içinde, iri kerpiç parçaları, anıtsal yapılara ait oldukları anlaşılan düzenli taş blokları, muhtelif mimarlık parçaları ve boyalı/boyasız Demir Çağı seramik parçaları bulunmuştur. Mimari kalıntılar düzenli bir plan vermemektedir [Alkım 1962a:5; Alkım 1962b:454]. Tümüyle sağlam durumda ortaya çıkartılan saray yapılarının dış duvarlarını ve anıtsal girişin alt kısımlarını kaplayan, bazalt levhaların hemen hepsi, 1982'den sonraki yıllarda harabelerin bekçisiz kalmasıyla bilinçli bir şekilde yıkılarak, saray tanınmaz hale getirilmiştir [Duru 2004:120]. Tilmen Höyük I. Yapı Katı, Ia ve Ib olmak üzere Demir Çağı kültürünü temsil etmektedir. Yapılan kazılarda Ia duvarlarının temel kalıntılarının, Ib duvar temellerinin doğrudan doğruya üzerine oturduğu anlaşılmıştır. Ib evresine tarihlenen yuvarlak planlı kaba taştan örülmüş 6 adet silo bulunmuştur. Ib'den sonra bir yangın tabakası gelmektedir. Ib katı silolarının temelleri, II. Yapı Katı'nı delip bu katın bitimine kadar inmektedir. Söz konusu yapı, sağlam bir şekilde ele geçmemiş olduğundan, yapının elde edilen seramikler doğrultusunda Demir Çağı'na ait olduğu anlaşılmıştır [Duru 2003:29; Alkım 1962a:9]. Tilmen Höyük'te yer yer 2 m kadar yükseklik gösteren ve iri taşlarla harç kullanılmaksızın örülen, kiklopvari iç ve dış kale duvarı ve doğu dış surdaki anıtsal giriş binası, bugün de kısmen ayakta durmaktadır. Bu girişin önünde, bazalttan yapılmış iki kapı aslanı parçası, yere devrik vaziyette görülmektedir. Mimari üslup, bu sur sisteminin MÖ 2. binyıl sonu/1. binyıl başına ait olduğunu düşündürmektedir [Mellink 1961:46; Alkım 1967a:45]. Söz konusu surun, kuzey ve doğu kısmında kapı kalıntısı olabilecek iki yapıya rastlanmıştır. Doğu Kapısı'nın yakınında yere yatık vaziyette bir kapı aslanı bulunmuştur [Alkım 1962b:449]. Çanak Çömlek: Tilmen Höyük I. Yapı Katı'nda çok miktarda Demir Çağı'nı (MÖ yaklaşık 8. yüzyıl) karakterize eden boyalı ve boyasız seramik parçaları ele geçmiştir [Alkım 1962b:454]. Heykel: Doğu dış surundaki anıtsal giriş binası önündeki kapı aslanı, 1958 yılında bulunmuştur. Höyük bataklık içinde bulunduğundan söz konusu aslan heykeli, sudan dolayı tahrip olmuştur [Alkım 1962b:449]. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: Tilmen Höyük I. Yapı Katı, Ia ve Ib olmak üzere Demir Çağı kültürünü temsil etmektedir [Duru 2003:29]. Güneydoğu Anadolu ve Kuzey Suriye'nin çok önemli kentlerinden biri olduğundan şüphe olmayan Tilmen'in özellikle tepe kesiminde varlığı öteden beri tahmin edilen, ancak kazılamayan önemli yapılarının ortaya çıkabileceği ve elde edilecek sonuçlarla, bölgenin MÖ 2. binyıl ortalarındaki siyasi ve kültürel yapısının daha iyi anlaşılacağı kesindir [Duru 2004:120]. |
