|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Fikirtepe |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Düz Yerleşme |
|
Rakım:
|
26 m |
|
Bölge:
|
Marmara |
|
İl:
|
İstanbul |
|
İlçe:
|
Kadıköy |
|
Köy:
|
Merkez |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
AP |
|
|
|
  |
|
| Yeri: İstanbul İli'nin Asya yakasında; Kadıköy'ün birkaç km doğusunda; günümüzde İstanbul'un bir semti olan Fikirtepe Tepesi'nin güney kenarında bulunan bu yerleşme yeri; günümüzde modern yerleşme tarafından tamamen tahrip edilmiştir. Eski yerleşme yerinin olduğu yeri bulmak bile olanaksızdır. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Marmara Denizi'ne Kalamış Koyu'ndan dökülen Kurbağalıdere'nin güneydoğu yakasında; yaklaşık olarak denizden 26 m yükseklikte olan yayvan bir tepenin güney-güneydoğu kesiminde; Kurbağalıdere'ye doğru uzanan hafif eğimli bir sırtın üzerinde bulunmaktadır. Kalamış koyundan 1.300 m; Kadıköy koyundan yaklaşık 2.000 m uzakta olan yerleşme yerinin yakınında su kaynağı vardır. Denizden görülemeyecek bir konumda olan yerleşme yeri; Kurbağalıdere vasıtasıyla Kalamış koyuyla; dolayısıyla Marmara Denizi ile yakın ilişkilidir. Kuzey ve batısı derenin getirdiği verimli alüvyon dolgunun oluşturduğu topraklarla kaplıdır. Çevresinin yerleşmenin olduğu sırada günümüzden çok farklı olarak orman ile kaplı olduğu; sürekli av kaynağı olan bir ortamın var olduğu sanılmaktadır. Kısaca hem balıkçılık; hem küçük ölçüde tarım; hem de av açısından çok verimli koşullar taşıyan bir yerdedir. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: İlk olarak 1908 yılında demiryolu görevlisi olan Miliopulos tarafından tesadüfen bulunmuştur. Yüzeyinden toplanan malzeme A.D. Mordtmann tarafından incelenmiştir [Mordtmann 1907:11]. Bu buluntular Pendik-Temenye Höyüğü buluntuları ile birlikte satın alınarak T.J. Arne tarafından Stockholm Milli Müzesi'ne götürülmüştür [Arne 1922:114]. İsveç'e götürülen buluntular Arne'den sonra M.O. Janse tarafından yayınlanmıştır [Janse 1925:166-171]. Başlangıçta tarihlenmesi yapılamayan bu buluntular konusunda Przeworsky [Przeworsky 1936:78] ve K.Bittel de [Bittel 1942:164-165] bazı fikirler ileri sürmüşlerdir. Türk Tarih Kurumu adına; İstanbul Üniversitesi öğretim üyelerinden A.M. Mansel; K. Bittel ve H. Çambel tarafından yönetilen bir ekiple önce 1942 yılında yüzey toplaması; 1952-54 yılları arasında ise ilk arkeolojik kazısı yapılmıştır. Bu kazıda tümü yaklaşık 70x140 m'lik bir kısımda 480 metrekarelik bir alanı kapsayan 6 adet açma açılmıştır. 1962 yılında ise Şevket Aziz Kansu üç yerde sondaj gerçekleştirmiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanmış tescilli arkeolojik sit alanları listesinde yer almaktadır. |
| Tabakalanma: |
| Buluntular: Bu araştırmada Kansu; o zamanlar bahçe ve tarlalarla kaplı Fikirtepe'de çoğunun Paleolitik tipte olduğunu söylediği aletler toplamıştır. Kansu; bulduğu bu aletlerden bir ikisinin Paleolitik Çağ el baltası tipolojisi göstermekle beraber; pek çoğunun Son Neolitik Çağ yerleşmesi olan Fikirtepe ile çağdaş olduğunu belirtmektedir. Çok kötü çekilmiş olan fotoğraflara baktığımızda aletlerin (?) gerçekten sürüklenerek aşınmış oldukları görülmekte; bu resimlere bakarak yorum yapmanın imkansız olduğu anlaşılmaktadır [Kansu 1963b: res.4]. Kansu bir başka yayınında ise Fikirtepe'de Acheuléen tipte bir el baltası bulduğunu bildirmektedir [Kansu 1971:221]. Kansu'nun II. Atatürk Konferansları dolayısıyla verdiği bildiride ise buluntu olarak bir el baltası bulunduğu bildirilmektedir [Kansu 1970:114]. Bu buluntu veya buluntular İstanbul çevresinde Pendik; Göksu; Davutpaşa Deresi Alt Paleolitik Çağ el baltaları ile ilişkili olabilir. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: |
